Όταν ακούω τη λέξη πορφυρός φαντάζομαι μια φλόγα, μ’ ένα βαθύ
σκούρο κόκκινο χρώμα που με μια ματιά σου ζεσταίνει την καρδιά
Φθινόπωρο, όταν ακούω αυτή τη λέξη έρχεται στο μυαλό μου μια
εικόνα με τον ήλιο να παίζει κρυφτό. Τα δέντρα να κρυώνουν και να ρίχνουν τα φύλλα
τους ένα-ένα, σιγά-σιγά. Ένα τοπίο αμίλητο με ένα χρώμα εξωτικό και ανεξήγητο
μπροστά στα μάτια μου.
Άνοιξη, αυτή η λέξη μού φέρνει μια ευχάριστη μυρωδιά
λουλουδιού. Όμορφα λουλούδια να ανθίζουν στο καταπράσινο γρασίδι, να φέρνουν χρώμα
στη γη και στις καρδιές των ανθρώπων. Ο άνεμος να χαϊδεύει και ο ήλιος να φανερώνεται
κρυφά και τα σύννεφα να κρύβονται ξανά.
3ος Λογοτεχνικός Διαγωνισμός
Εφηβικού Διηγήματος και Ποίησης ‘’Γρηγόρης Πεντζίκης’’
Η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Π.Ε.
Δράμας, η Περιφερειακή Διεύθυνση Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπαίδευσης ΑΜΘ, ο Δήμος
Δράμας και ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ eκπ@ιδευτικός κύκλος, έχει προκηρύξει
για το
έτος 2014-2015 τον 3ο Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Εφηβικού
Διηγήματος και Ποίησης «Γρηγόρης Πεντζίκης».
Ο Διαγωνισμός απευθύνεται σε μαθητές/τριες της Δευτεροβάθμιας
Εκπαίδευσης.
ΤΡΟΠΟΣ
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ
α) Κατηγορία Εφηβικού
Διηγήματος
Κάθε μαθητής/τρια Γυμνασίου ή Λυκείου ή ΕΠΑΛ μπορεί να
συμμετέχει με ένα (1)διήγημα έως έξι
(6) σελίδεςμεγέθους Α4,
δακτυλογραφημένεςμε γραμματοσειρά Times
New Roman 12, στην ελληνική
γλώσσακαι θέμα ελεύθερο.
β) Κατηγορία Εφηβικής
ποίησης
Κάθε μαθητής/τρια Γυμνασίου ή Λυκείου ή ΕΠΑΛ μπορεί να
συμμετέχει με ένα (1) ποίημα, γραμμένο μεομοιοκαταληξία ή με ελεύθερο τρόπο, μέχρι τριάντα στίχους, στην
ελληνικήγλώσσακαι θέμαελεύθερο.
ΟΡΟΙΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ
Τα έργα θα πρέπει να είναι ανέκδοτα και αδημοσίευτα και να
υποβληθούν σε πέντε (5) δακτυλογραφημένα αντίτυπα με ψευδώνυμο, το οποίο θα
αναγράφεται στο πάνω δεξιό μέρος του κειμένου, όπου θα αναγράφεται και η βαθμίδα εκπαίδευσης (Γυμνάσιο / Λύκειο ή ΕΠΑΛ).
Εκτός από τα παραπάνω αντίτυπα, απαιτείται και ψηφιακό αντίγραφο του κειμένου,
σε μορφή αρχείου κειμένου με δυνατότητα επεξεργασίας, αποθηκευμένο σε CD,
με αναγραμμένο πάνω του το ψευδώνυμο. Τα πραγματικά στοιχεία (ονοματεπώνυμο,
διεύθυνση και τηλέφωνο) του διαγωνιζόμενου θα πρέπει να τοποθετηθούν σε μικρό
φάκελο και στο εξωτερικό του μέρος να αναγραφεί το ψευδώνυμο. Τα πέντε αντίτυπα,
ο μικρός φάκελος, καθώς και το CD θα πρέπει να σταλούν
με την ένδειξη Διαγωνισμός Εφηβικού Διηγήματος και Ποίησης
«Γρηγόρης Πεντζίκης» στηδιεύθυνση: ΔΔΕ Δράμας, (γραφείο 223), Διοικητήριο,
Δράμα. Τ.Κ. 66100. Στο επάνω μέρος τουφακέλου αποστολής θα αναγράφεταιτο ψευδώνυμο και οπωσδήποτεη βαθμίδα εκπαίδευσης (Γυμνάσιο / Λύκειο ή
ΕΠΑΛ).
Η καταληκτική ημερομηνία υποβολής συμμετοχών είναι η 30ηΙανουαρίου 2015 (σφραγίδαταχυδρομείου).
Τα υποβαλλόμενα κείμενα δεν επιστρέφονται. Η αξιολόγηση των
κειμένων θα γίνει κατά το διάστημα 01 Φεβρουαρίου έως 31 Μαρτίου 2015 και όσοι
διακριθούν θα ενημερωθούν τον Απρίλιο του 2015.
Η απονομή των
Βραβείων του διαγωνισμού θα γίνει στη διάρκεια των «Ημερών Εκπαίδευσης» που
διοργανώνει η ΔΔΕ Δράμας κάθε έτος με τη λήξη της σχολικής χρονιάς. Απονέμεταικάθε έτος 1ο, 2οκαι3οΒραβείοστους διακριθέντες μαθητές/τριες Γυμνασίου / Λυκείου ή ΕΠΑΛ.
Η κριτική επιτροπή του διαγωνισμού αποτελείται από εν
ενεργεία και συνταξιούχους εκπαιδευτικούς που αξιολογούν τις συμμετοχές
εθελοντικά.
Η συμμετοχή στο διαγωνισμό προϋποθέτει και την αποδοχή των
όρων.
Όσο αυξάνεται η εξωτερική
οχλαγωγή των γιορτών τόσο κάποιος αναζητά έναν εσωτερικό τόπο
συναισθηματικού ανεφοδιασμού και αναστοχασμού. Ένας κήπος αισθήσεων γεμάτος με
μικρά έργα νέων, πρωτοεμφανιζόμενων καλλιτεχνών μάς περιμένει στην
αυξανόμενης επισκεψιμότητας γκαλερί 512 της Πτολεμαΐδας.
Η σταθερή και
ουσιαστική σχέση του χώρου τέχνης με το φιλότεχνο κοινό κάνει την
Πτολεμαΐδα να είναι στον εικαστικό χάρτη της βορείου Ελλάδος.
Η 512
είναι ένα πατάρι αναμνήσεων, όπου μικρά εικαστικά παράθυρα ανοίγουν τοπία
ομορφιάς, αισθητικής, κριτικής και παρατηρητικότητας και ποικιλίας του
βλέπειν. Ομορφιά και ουσιαστική επιτηδειότητα είναι το μέλημα των "Τεχνοστοιχείων" που συναρπάζουν σε αυτή την ομαδική έκθεση, που μεταξύ των άλλων καλλιτεχνών εκπροσωπούν και τις Σχολές Καλών τεχνών
Φλώρινας και Θεσσαλονίκης οι:
Ξεκινήσαμε μια βόλτα με τους φίλους στο Φόρκς, για την ακρίβεια στο
δάσος που ήταν εκεί. Όταν φτάσαμε ένα μαύρο σύννεφο σκέπασε την ψυχή
μου. Όταν κοίταξα τα πράσινα και ψηλά δέντρα, το μυαλό μου πήγε στο
ατύχημα που είχα μικρή, εδώ, σ' αυτό το μέρος. Δεν έδωσα σημασία γιατί
δεν ήθελα να με καταλάβουν τα παιδιά. Για άλλη μια φορά πατάω το χώμα το
παιδικό. Ο ήλιος χάνεται όταν περπατάμε μέσα. Τα ψηλά δέντρα είχαν
σκεπάσει το γαλανό ουρανό. όταν περπατούσα αργά, άκουγα τα ξεραμένα
φύλλα να γίνονται σε χίλια κομμάτια. Δεν κάναμε στάση. Προχωρούσαμε για
ώρες, Είδα γύρω μου τόσα λουλούδια και δεν ήθελα να χαλάσω ούτε ένα.
Κάποια στιγμή σε ένα μόνο μέρος στο δάσος , δεν υπήρχαν δέντρα. Εκεί,
οι ακτίνες του ήλιου, φώτιζαν το μέρος. Έτρεξα προς τα εκεί. όταν ο
ήλιος με χτύπησε άρχισα να αγαπάω περισσότερο το δάσος. Μια ζεστασιά
μπήκε στην καρδιά μου. Κάποια στιγμή, τα παιδιά, πιο μακριά από εμένα,
με φώναξαν να πάω γρήγορα γιατί είχε κι άλλο μέρος. Αναρωτήθηκα πού,
γιατί όταν είδα τον τεράστιο θάμνο, με τα ξερά κλαδιά του, νόμιζα πως
ήταν αδιέξοδος.
Μόλις είδα
τα παιδιά να τον χαλάνε, τότε κατάλαβα ότι το άλλο μέρος βρισκόταν πίσω
από αυτόν. Έκαναν μια είσοδο και περάσαμε μέσα. Εκεί παρατήρησα μια
παραλία, δεν είχε όμως κόσμο. Προχώρησα προς τη θάλασσα και ο ήλιος
έπεφτε πάνω της και την έκανε να γυαλίζει. Τα ήρεμα κύματά της μου
έδιναν την αίσθηση ότι βρισκόμουν στον παράδεισο. Αυτή η πανέμορφη
παραλία νομίζω πως λέγεται La Push. Μου είχε μιλήσει κάποτε ο πατέρας
μου γι αυτήν. Τόσην ώραν έκανα σχέδια στην καφετιά άμμο. Ήταν τόσο
μαλακιά, σαν βαμβάκι. Ένιωθα σαν παιδάκι. Μόλις σήκωσα το κεφάλι μου για
να φύγουμε παρατήρησα το ηλιοβασίλεμα. Για πρώτη φορά στη ζωή μου. Τα
χρώματα ήταν γαλήνια. Κυριαρχούσαν το κίτρινο, κόκκινο και μοβ. Η
αντίθεση του ήλιου, γινόταν στη θάλασσα. Τώρα που ηρέμησε όλα φαίνονται
πιο καθαρά. Τότε συνηδειτοποίησα πως ήταν απόγευμα. Έκατσα για λίγο στο
βράχο που υπήρχε δίπλα μου ξέροντας πως σε λίγο θα φεύγαμε. Η ζωή μου
πέρασε από μπροστά. Το μυαλό μου ταξίδευε. Και όταν σηκώθηκα η θάλασσα
αγρίεψε. Ο ήλιος εξαφανίστηκε. Έτσι λοιπόν φύγαμε και εμείς.
Μπορούμε να μιλήσουμε και αλλιώς, πέρα από τις λέξεις, τις γκριμάτσες, με τη γλώσσα της αφής. Με έναν που δεν μιλάει, μπορείς απλώς να τον ακουμπάς και θα νιώσουμε ότι αυτός ο άνθρωπος κάτι μας λέει πέρα από το ότι δεν μιλάει.
Με έναν που δεν βλέπει μπορεί να καταλάβει τι νιώθουμε γι' αυτόν τον άνθρωπο. Άμα τον αγκαλιάσεις, θα νιώσει για σένα αγάπη και πως είσαι καλός άνθρωπος και ας μη σε βλέπει. Καταλαβαίνει την εξωτερική και την εσωτερική εμφάνισή σου.
Η σειρά ασχολείται με τα παιδιά που βρέθηκαν για διάφορους λόγους πολύ
νωρίς στη βιοπάλη, παιδιά των δρόμων, του καθημερινού μόχθου, του μικρού
ή μεγάλου μεροκάματου. Από το Μεσολόγγι, το Πέραμα, την Κόρινθο, αλλά
κι από το Ιράκ, την Αλβανία και τα παραπήγματα των τσιγγάνων.
Ο λόγος τους περήφανος, η στάση τους στη ζωή ώριμη, υπεύθυνη και
αξιοπρεπής, έχουν σεμνότητα και ήθος, γνωρίζουν τα προβλήματά τους, αλλά
μιλάνε μόνο για τα όνειρά τους. Αποτελούν θετικά πρότυπα ζωής, και αυτό
είναι και το κυρίαρχο στοιχείο της σειράς.
"Απ' ό,τι κάλλη έχει άνθρωπος, τα λόγια έχουν τη χάρη
να κάμουσιν κάθε καρδιάν παρηγοριά να πάρει".
Βιτσέντζος Κορνάρος, Ερωτόκριτος
Μια φορά κι έναν καιρό, σε μια πόλη που ήταν μικρή κι έμοιαζε ακόμη με χωριό, ζούσε ένας ράφτης. Ένας ράφτης που ήταν μοναδικός [...]. Γιατί κλωστές και νήματα δεν είχε για να ράβει τα υφάσματα, ούτε και μαλλί είχε για τα πλεκτά του. Αντί γι' αυτά χρησιμοποιούσε ένα πιο αγαπημένο του υλικό, ένα υλικό μοναδικό....τις λέξεις. Λέξεις από παραμύθια, λέξεις από ποιήματα, από τραγούδια, από ιστορίες παλιές και λεξικά κι εγκυκλοπαίδειες.
Προσεκτικά διάλεγε τις λέξεις, μέσα από τα τετράδια και τα βιβλία που είχε στα ράφια, δίπλα στα τόπια με τα υφάσματα. Και τις έβαζε τη μια δίπλα στην άλλη, πλέκοντας τα γράμματα μεταξύ τους... Κοίταζε μέσα από τα χοντρά γυαλιά του να πλέκονται τα γράμματα τα στρογγυλά, το ο και το θ, με τα πιο μυτερά, το χ, το κ και το ι. Κι έφτιαχνε έτσι, λέξη λέξη, προτάσεις ολόκληρες, που ένωναν τα υφάσματα μεταξύ τους ή έπλεκαν τα κασκόλ και τα σκουφιά του...
Κι αν ήταν για κασκόλ και για σκουφιά, τότε τα έπλεκε με λέξεις ζεστές όπως: λιακάδα, καλοκαίρι, φλόγα ή φωτιά. Για τα χοντρά πουλόβερ, διάλεγε ακόμα πιο ζεστές: φούρνος, μαγκάλι, θράκα, καίω, τσουρουφλίζω. Και τα πολύ χοντρά παλτά, αυτά για το πολύ το κρύο, τα έραβε με πιο ζεστές ακόμα, όπως: τζάκι και ξυλόσομπα ή αγάπη και αγκαλιά.
Αντώνης Παπαθεοδούλου, Ο ραφτάκος των λέξεων, εκδόσεις Μεταίχμιο 2012
Η Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου ήταν η πρώτη ελληνίδα συγγραφέας. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1801 και πέθανε το 1832 μετά τη γέννηση του γιου της. Το γνωστότερο έργο της είναι η Αυτοβιογραφία της, ενώ από τα υπόλοιπα έργα της (θεατρικά έργα και ποιήματα) έχουν σωθεί ελάχιστα. Έγραψε πάνω από 15 θεατρικά έργα, στην ελληνική και την ιταλική γλώσσα, μετέφρασε αρχαία κείμενα και συνέθεσε κάποια ποιήματα.
Η Αυτοβιογραφία της εκδόθηκε από τον γιο της Ελισαβέτιο το 1881 με κάποιες περικοπές, σε έναν τόμο μαζί με δικά του ποιήματα. Η αξία
του έργου έγκειται κυρίως στην απλή γλώσσα που χρησιμοποιείται. Από τα
άλλα έργα της έχουν σωθεί ελάχιστα, μία κωμωδία με τίτλο Φιλάργυρος, κάποια ιταλικά κείμενα, 20 επιστολές, ο πρόλογος μιας πραγματείας «Περί Οικονομίας», τα ποιήματα Ωδή εις το πάθος του Ιησού Χριστού και Εις την Θεοτόκον και αποσπάσματα μεταφράσεων από τον Προμηθέα Δεσμώτη, την Οδύσσεια και τις Ικέτιδες.
"Ένιωθα πάντα κάτι σαν υποχρέωση απέναντι σ' αυτή τη λησμονημένη
γυναίκα, να την ξαναθυμίσω στο Ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Μου έδινε την
εντύπωση ενός ανθρώπου που ήθελε να μιλήσει και του βουλώνανε το στόμα.
Όσο ζούσε, λαχταρούσε να ιδεί τα όσα έγραφε τυπωμένα. Μα πέθανε στα 31
της χρόνια, δίχως να ιδεί το όνειρό της να πραγματοποιείται. Και τα
χειρόγραφά της καταχωνιάστηκαν ύστερα από το θάνατό της πενήντα ολόκληρα
χρόνια. Στα 1881 ο γιος της, ο ποιητής Ελισαβέτιος Μαρτινέγκος
δημοσίεψε την αυτοβιογραφία της μόνο. Μα κι αυτή κουτσουρεμένη. Ήτανε
τέτοια η εποχή, που κανένας δεν την πρόσεξε. Κι η Ελισάβετ ξανάπεσε στη
λησμονιά. Πέρασαν άλλα 66 χρόνια. Το 1947 ο Ζακυνθινός λόγιος Ντίκος
Κονόμος έγραψε στο περιοδικό του "Επτανησιακά Φύλλα", πως βρήκε τα
χειρόγραφά της κι έδινε την υπόσχεση "στο Θεό και στη μνήμη της
Ελισάβετ" όπως έλεγε, πως θα τα δημοσιέψει. Μα ήρθαν οι σεισμοί κι η
πυρκαγιά του 1953 κι η Ζάκυνθος έγινε στάχτη. Έγιναν στάχτη και τα
χειρόγραφα της Μαρτινέγκου, κάπου 30 κομμάτια, που τα φύλαγε ο Κονόμος
στο σπίτι του... Αποφάσισα να δανειστώ τα χρήματα που χρειαζόντανε και
να εκδώσω μόνος μου το βιβλίο αυτό. Δεν αποβλέπω σε κέρδος...".
Απόσπασμα από την εισαγωγή του Κ.Πορφύρη στην έκδοση της "Αυτοβιογραφίας" που επιμελήθηκε ο ίδιος, το 1956 (εκδόσεις Διγενής)
Η ΑΥΤΟBIOΓΡΑΦΟΥΜΕΝΗ ΓΥΝΑΙΚΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΙΣΑΒΕΤ
της Ελένης Καρασαβίδου
Η Ελισάβετ
Μουτζάν, γόνος δύο από τις ιστορικότερες ζακυνθινές οικογένειες (των
γραμμένων στο “Libro d’oro” –“τη Χρυσή Βίβλο” των ευγενών του νησιού-
από το 1633, ενετικής προελεύσεως Μουτζάν, ή Μουτσά, από την πλευρά του
πατέρα της, και των Σιγούρων, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πολιτική
και πνευματική ιστορία του νησιού, από την πλευρά της μητέρας της)
γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1801 και πέθανε το Νοέμβριο του 1832. Δεκάξι
μέρες μετά τη γέννηση του πρώτου και τελευταίου της παιδιού.
Παρόλ’ αυτά, σε
τούτη την τόσο σύντομη ζωή των τριάντα ενός της χρόνων, πρόλαβε να μας
κληροδοτήσει βιώματα και στοιχεία της προσωπικότητάς της που της
αποδίδουν δικαιωματικά το χαρακτηρισμό του τραγικού προσώπου. Ίσως,
γιατί, όπως ο Βαγγέλης Αθανασόπουλος, στην εισαγωγή του βιβλίου του “Ε.
Μουτζάν - Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία”, σημειώνει: «Η ιστορία της αθώας
και επιμελούς Μπέτας που αποστήθιζε το ‘αμαθήτευτον μάθημα’, της
ευφάνταστης και διψασμένης για γράμματα Ελίζας που συγκροτούσε με κόπο
την ‘γραμματισμένη ζωή της’, και της υπάκουα εξεγερμένης Ελισάβετ που
είχε αφιερωθεί με πάθος -ή με μανία- στο γράψιμο, είναι η ιστορία μιας
τυπικής περίπτωσης γυναίκας της αστικής τάξης στο πρώτο μισό του 19ου
αιώνα. Αλλά παράλληλα είναι η ιστορία μιας τυπικής περίπτωσης οδηγημένης
έως τα όριά της, επειδή από το ένα μέρος η πρωταγωνίστρια (ή η μάρτυς)
έτυχε να έχει πλήρη συνείδηση της μοίρας της και από το άλλο μέρος
αποφάσισε να αντιμετωπίσει τη μοίρα αυτή.»
Η Ελισάβετ
Μουτζάν - Μαρτινέγκου γεννήθηκε σε μια εποχή όπου στην Ευρώπη ορθωνόταν
πανίσχυρο το ανδροκρατικό πρότυπο και η ανθρώπινη εταιρία του
Διαφωτισμού σταματούσε εκεί που άρχιζαν «τα μακριά φορέματα της
γυναικείας σκλαβείας».
Η νεαρή
Ζακυνθινιά, σύντομα και βαθιά, θα συγκρουστεί με όλες αυτές τις έννοιες
και θα αναδείξει το μικρό της δωμάτιο σε φλάμπουρο αντίστασης. Είναι,
στην πραγματικότητα, μια αθόρυβη πορεία. Ένα μυστικό, προσωπικό δράμα. Η
ζωή περνάει από έξω με μεγάλες δρασκελιές. Η Ευρώπη αναμετράται με το
παρελθόν και το μέλλον της. Τα Επτάνησα βράζουν. Η ανακήρυξη της
ανεξαρτησίας του 1815, τα οριακά γεγονότα του Υψόλιθου και η Eπανάσταση
του 1821 για εθνική αποκατάσταση και κοινωνική δικαιοσύνη, η φριχτή
τρομοκρατία των Άγγλων, φαίνονται να περνούν αδιάφορα μπρος απ’ την
κλειστή πόρτα. Οι αγέρηδες της εποχής βρίσκουν κλειστά παράθυρα. Αλλά
και μια φλογισμένη πένα, που μέσα από τις γρίλιες τους θα φροντίσει να
πιάσει όλο τον επαναστατικό αγέρα των αρχών του 19ου αιώνα, και να
αποδώσει στο χαρτί τον αιώνιο αγώνα του ανθρώπου να αναμετρηθεί με το
«Θεό», με τη μοίρα του, και να τον «κερδίσει».
Πραγματικά αυτό
που μας συγκινεί στην αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μουτζάν - Μαρτινέγκου
δεν είναι τόσο η απαράμιλλη λογοτεχνική της αξία, η οποία θα ήταν
εξάλλου τόσο δύσκολο να επιτευχθεί, εξαιτίας των αντικειμενικών
δυσκολιών που βάραιναν την πένα της σε κάθε της βήμα, αλλά το γεγονός
ότι σε αυτή συναντάμε τη γραφή στην πιο πρωτογενή μορφή της, στην ίδια
τη Σισύφεια κοινωνική αποστολή της, έτσι καθώς βοηθά τον άνθρωπο να βρει
και να σκαλίσει το αληθινό του πρόσωπο και ν’ αρθρώσει την πιο μυστική
του κραυγή, χρησιμοποιώντας την πένα του/της ως έμβολο ενάντια στη μοίρα
του……
Κι είναι η
Ελισάβετ που, παρόλα αυτά, θα παίρνει την πένα, σχεδόν κάθε βράδυ, και
θ’ αγωνίζεται, φλεγόμενη, με τη βοήθεια αρχικά της μητέρας της και της
γιαγιάς της κι αργότερα κάποιων κληρικών (από τους οποίους ξεχωρίζει ο
προοδευτικός Κωνσταντινουπολίτης λόγιος Θεοδόσιος Δημάδης) για κάτι που
σήμερα θεωρείται αυτονόητο και είναι, ίσως γι’ αυτό, λιγότερο εκτιμητέο.
Να μορφωθεί, να μάθει να σκέφτεται, ακριβώς για να μάθει να συμμετέχει.
«Ζηλωταί του
βαρβαρικού ήθους της Πατρίδος μου μη συγχυσθήτε! Αλλά τι λέγω μη
συγχυσθήτε, αλλοίμονον! Σείς εγινήκατε θηρία από τον θυμόν σας. Εγώ
συγχωρώ εις τας κόρας πολλά γράμματα. Εγώ διορίζω εις αυτάς τας ίδιας
την ελευθερίαν εις το να ευγαίνουν από το σπήτι, όθεν εγώ εις τα μάτια
σας φαίνομαι εν τέρας της φύσεως, δεν με μέλλει. Το ήθος είναι βάρβαρον,
τυραννικόν. Εγώ μισώ, βδελύττωμαι, ονειδίζω όλα τα βαρβαρικά, τα
τυραννικά πράγματα, μήτε φοβούμαι εκείνους οπού τ’ αγαπούν και
διαφεντεύουν... Ήθος τυραννικόν, ήθος βάρβαρο εσύ, ναι με καταδικάζεις
αλλ’ εγώ εμπαίζω την καταδίκην σου, όχι, όχι, ο θεός δεν μου έδωσε
καρδίαν αχρείαν, ούτε συ με τα κλεισίματα σου, με τα φυλακώματα σου
ηδυνήθης ποτέ να μου την αχρειώσης, αυτή επιθυμεί πάντοτε τας μεγάλας
επιχειρήσεις και είναι πάντοτε έτοιμη να τας αρχίση και να τας
τελειώση».
Ένα σπάραγμα
γράφει ο Δ.Αρβανιτάκης
"Πότε, λοιπόν, και γιατί γράφει η Ελισάβετ την αυτοβιογραφία της; Νομίζω
ότι την γράφει αφού τα μάτια της αντίκρισαν την ήττα, την γράφει υπό το
βάρος τούτης ακριβώς της τελεσίδικης αποτυχίας: εκείνη η νύχτα στο
λιμάνι της Ζακύνθου της απέδειξε ότι ο κόσμος ήταν αναπότρεπτα ανδρικός
(σσ. Η Ε. Μουτζάν αποφάσισε να φύγει νύχτα και κρυφά από το σπίτι της
για να πάρει μονάχη το καράβι που πήγαινε στη Βενετία. Όμως ο τρόμος του
εγχειρήματος τη γύρισε πίσω). Εμείς γνωρίζουμε, βέβαια, ότι τα πράγματα
άλλαξαν, αλλά για τον ιστορικό ελάχιστη σημασία έχει αυτό. Σημασία έχει
εκείνο που γνωρίζουν, εκείνο που μπορούν να σκεφτούν οι ίδιοι οι
άνθρωποι ως ιστορικά υποκείμενα μιας δεδομένης στιγμής: οι άνθρωποι δεν
γνωρίζουν το αύριό τους - και αυτό είναι η ιστορία. Οι κατώτερες
κοινωνικές ομάδες, οι περιθωριακές λογικές, οι αντιρρητικοί λόγοι δεν
είχαν φωνή στην ιστορία. Κατά κανόνα, την ίδια μοίρα είχαν και οι
γυναίκες, μέχρι περίπου τον 19ο αιώνα. Καμιά φορά, όμως είμαστε τυχεροί
και κάτι από τη σιωπή τους, ένα σπάραγμα, φτάνει ως εμάς. Αυτός είναι ο
λόγος της Ελισάβετ: μια απελπισμένη κραυγή, που πνίγηκε την ώρα ακριβώς
του ονείρου.
Η επιστροφή στη "φυλακή" του πατρικού σπιτιού, η προοπτική του εφ' όρου
ζωής "τάφου" της συζυγικής ζωής, κόβει κάθε σχέδιο της Ελισάβετ. Και
αυτό η ίδια το γνωρίζει. Αποδεχόμενη την ήττα της, και αφού ναυαγήσουν
κάποιες ελάχιστες ακόμη ελπίδες (απομόνωση στο σπίτι της οικογένειας
στην ύπαιθρο, μοναστήρι στη Βενετία), γράφει, ας μου επιτραπεί η
έκφραση, τον "επικήδειό της, τον επιτάφιο της μέχρι τότε ζωής της. Είναι
ένα κείμενο όλο εν βρασμώ, ένα κείμενο που περιγράφει ένα και μόνο
ζήτημα: τη δίψα της γνώσης και τα εμπόδια που συναντούσε...
Ποιος γράφει, λοιπόν, αυτοβιογραφία στα τριάντα του χρόνια;... Τι θέλει, άραγε, να μας πει η Ελισάβετ;
...Η Ελισάβετ, αποφασίζει να εξιστορήσει εν θερμώ αυτό που υπήρξε η
αγωνία και ο αγώνας της: για να μην ξεχάσει... Νομίζω, επειδή αισθανόταν
ότι σ' εκείνη τη στιγμή τελείωνε η δική της επιλογή ζωής, ο αγώνας της
για τα "γράμματα", καθώς υποτασσόταν νικημένη πλέον σε αυτό που μισούσε:
στην προοπτική του ευνουχιστικού γάμου...".
Μιλάμε για την Ελένη Μπούκουρη-Αλταμούρα, την πρώτη Ελληνίδα ζωγράφο, που αποποιήθηκε τη γυναικεία ενδυμασία της, προκειμένου να σπουδάσει το 1848 στη Ρώμη, στη σχολή των Ναζαρηνών ζωγράφων, ζωγραφική, κάτι που τότε απαγορευόταν για τις γυναίκες. Μιλάμε για την ελευθερία, για το απεκδύομαι ό,τι είμαι, ό,τι περιμένουν οι άλλοι να είμαι, αφήνω το κελί που μου έχει προ πολλού και από τα γεννοφάσκια μου ετοιμάσει η κοινωνία, ξεγράφω την προίκα και μπαίνω σε ένα καράβι. Μες σε θαλασσοταραχή και αντάρα, αγνοώντας αν και πότε θα γαληνέψει. Διαλέγω τη θύελλα και όχι την ανελευθερία. Διαλέγω να είμαι η Ελένη και όχι η Ελένη των άλλων. Γίνομαι πρώτα ο Κανένας, για να βρω την Ελένη. Τον εαυτό μου να βρω.
Ο γιος της Ελένης και του Σαβέριο Αλταμούρα, ένας από τους πιο σπουδαίους Έλληνες θαλασσογράφους, Ιωάννης Αλταμούρα.
Οι ερωτήσεις συνεχίζονται. Ο προβληματισμός μας γύρω από τα πρόσωπα της Οδύσσειας φαίνεται να μη σταματά ποτέ. Αυτή τη φορά ο νόστος, όταν δεν πραγματώνεται είναι στο κέντρο των σκέψεών μας. Όταν
λοιπόν ο νόστος δεν γίνεται κατορθωτός, τότε επεμβαίνουν "τα μάτια της ψυχής"
και τον κάνουν πραγματικό. Και τούτο συμβαίνει στην περίπτωση του
Οδυσσέας, του Τηλέμαχου και της Πηνελόπης. Τούτο είναι που τους συνέχει, όσο μακριά και αν βρίσκονται.
Όσες θάλασσες, ωκεανοί, χώρες και ήπειροι και αν χωρίζουν κάποιους ανθρώπους, την αγάπη τους δεν θα την εμποδίσει τίποτα και κανένας. Όπως με τον Οδυσσέα, τον Τηλέμαχο και την Πηνελόπη. Με τα μάτια της ψυχής τους μπορούν να χαλάσουν κάθε εμπόδιο και να κοιτάξουν ο ένας τον άλλον σα να είναι δίπλα-δίπλα.
ΜΑΡΙΑ ΜΠΑΛΛΑ Α3
OΟδυσσέας είναι
εγκλωβισμένος φυλακισμένος σε ένα πανέμορφο νησί. Nιώθει μόνος, δυστυχισμένος και από τους
δικούς του ανθρώπους χωρισμένος. Tο νόστο καταφέρνει
να έχει μόνο με "τα μάτια της ψυχής του". Mόνο με την καρδιά και τις αναμνήσεις
του. Όπου και να βρίσκεται,
ο Nόστος είναι πάντα μέσα
του. Mπορεί να μην πατά
το χώμα της Ιθάκης, μπορεί να μην βλέπει τους αγαπημένους του, αλλά τα "μάτια
της ψυχής του" και βλέπουν
και βρίσκονται στην Ιθάκη.
OΤηλέμαχος
και η Πηνελόπη είναι έγκλειστοι, αιχμάλωτοι και εγκλωβισμένοι στο ίδιο τους το σπίτι. Tο παλάτι για αυτούς έγινε
κελί γεμάτο θλίψη, απόγνωση και φόβο. Aπό τη φυλακή αυτή δραπετεύουν μόνο "με τα μάτια της ψυχής
τους". Tον Οδυσσέα
τον κουβαλάνε επάνω τους, μέσα τους, χωρίςνα τον έχουν. Tον
έχουν πάντα κοντά τουςμε τα μάτια της ψυχής
τους, μυαλού και της καρδιάς τους.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΝΙΜΒΡΙΩΤΗΣ
Α3
Όταν ο
νόστος δεν γίνεται κατόρθωτος, τότε επεμβαίνουν "τα μάτια της
ψυχής" και τον κάνουν πραγματικό. Αυτό συμβαίνει και
στις τρεις περιπτώσεις. Όλοι σκέφτονται πότε θα ξανανταμώσουν. Παρηγορούνται με την ελπίδα, την δύναμη και την υπομονή. Ο
Τηλέμαχος και η Πηνελόπη κουβαλούν τον Οδυσσέα πάνω τους, χωρίς να είναι
μαζί τους αλλά με την σκέψη τους. Ο Οδυσσέας σκέφτεται τις αναμνήσεις του
και νοσταλγεί, ανυπομονεί να γυρίσει πίσω και να ξανασμίξει με την
οικογένεια του. Δραπετεύουν με τα μάτια της ψυχής, αφού είναι
εγκλωβισμένοι σε διαφορετικά κελιά.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΙΤΑ
Α3
Angelica Kauffman, 1776
Ο Οδυσσέας στέκεται σα ψηλό δέντρο πάνω στο κελί του και
προσπαθεί να ξεφύγει μέσα από τα κάγκελα. Προσπαθεί να δει την
οικογένειά του, τους συγγενείς του. Το ίδιο κάνει και η οικογένειά του. Νιώθουν ότι τον κουβαλούν απάνω τους ακόμα και όταν απουσιάζει. Έχουν και οι τρεις τους την αγωνία ότι θα βρεθούν, θα είναι ξανά
μαζί. Η Πηνελόπη με τον Τηλέμαχο δεν τους περνάει από το μυαλό τους ότι
δε ζει, ζει και βασιλεύει, γιατί ο Οδυσσέας ακόμα κι εκεί δε χάνει τη
δύναμή του, ξέρει πως κάποια στιγμή θα επιστρέψει στην πατρίδα του. Ποτέ δε χάνονται να ανταμώνονται όπου και αν είναι, γιατί αυτό που τους δίνει δύναμη είναι η υπομονή και η ελπίδα τους.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Α4
Οι άνθρωποι όσα χιλιόμετρα, όσες θάλασσες, όσοι ωκεανοί και να τους
χωρίζουν και πάλι αυτοί μπορούν να συναντηθούν. Να σμίξουν ξανά μέσα από
τα μάτια της ψυχής τους. Στην περίπτωση του Οδυσσέα και της Πηνελόπης ο
νόστος ήταν αυτός που τους ένωνε. Σμίγανε κάθε μέρα, κάθε νύχτα, κάθε
λεπτό με την ψυχή και την καρδιά τους, μέχρι τον τελικό ερχομό του
Οδυσσέα στην πατρίδα του, στην Ιθάκη.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Α3
Όταν ο νόστος δεν γίνεται κατορθωτός τότε επεμβαίνουν ''τα μάτια της
ψυχής μας''. Ο Οδυσσέας βρίσκεται στην Ωγυγία φυλακισμένος από τα
πάντα. Είναι μακριά από την οικογένειά του, χωρισμένος από τα πάντα, ακόμα και από το παλάτι του. Στην ουσία η Ωγυγία ήταν ένα κελί και όχι νησί, τούς
χώριζαν μίλια μακριά. Πώς όμως θα μπορούσαν να ειδωθούν ο ένας με τον
άλλο; Μόνο με τα μάτια της ψυχής τους, δηλαδή με τις αναμνήσεις τους.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΟΛΤΟΠΟΥΛΟΣ
Α4
Αυτό συμβαίνει με τα μάτια της ψυχής τους. Της Πηνελόπης και του Τηλέμαχου μοναδική τους παρηγοριά, ελπίδα και αυτό που τους έδινε δύναμη και υπομονή ήταν η αντάμωση με τον Οδυσσέα. Ο Οδυσσέας απ΄την άλλη τους κουβαλάει πάνω του και περιμένει τη στιγμή που θα είναι κοντά τους. Έτσι αφού δεν μπορούν να είναι μαζί, φαντάζονται με τα μάτια της ψυχής τους, γιατί είναι ένας τρόπος με τον οποίο νιώθουν ο ένας πιο κοντά στον άλλον.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Α1
Ο Οδυσσέας είναι στο νησί της Ωγυγίας παγιδευμένος, θέλοντας να δει τους δικούς του, αλλά δε μπορεί, διότι το νησί της Ωγυγίας είναι στη μέση του πουθενά. Η Πηνελόπη και ο Τηλέμαχος βαστάνε τον Οδυσσέα επάνω τους.
Telemachus and Mentor, Giovanni Battista Tiepolo, 1730
Ερώτησεις κατά την ανάγνωση της Οδύσσειας. Κάθε φορά προκύπτουν και άλλες. Αυτό το έπος είναι ανεξάντλητο όσο και οι στίχοι του. Αυτή τη φορά σταθήκαμε στη σκηνή με την Αθηνά, όταν κατεβαίνειαπότονΌλυμπογιανα"βάλειτόλμηστηνκαρδιά"τουΤηλέμαχου.Είναισαννατονβγάζειαπόέναπηγάδι.Τι άραγε ένιωθεοΤηλέμαχοςόσοβρισκότανστοπηγάδι;Τι ήταναυτόπουτουέλειπε, γιαναμπορέσειναβγειαπόαυτό και πόσο συμβαίνει αυτόστηνπραγματικήζωή;
ΠιστεύωότιοΤηλέμαχοςένιωθε, φόβο, απόγνωσηκαι
ότι ήταν ανίκανοςναβρειλύσησταπροβλήματάτου.Ανήμποροςνααντιδράσειμπροστάστο "κακό"πουτονβρήκε. Αυτόπουτουέλειπε, ήτανβοήθειααπόκάποιονπουτοννοιάζεται. Έναχέρι, πουθατοντραβήξειαπότοαδιέξοδοκαιθατουδώσεισυμβουλέςπουθατουανοίξουνδρόμουςγιαναβρειτηλύση,ναβγειαπότοτούνελ,απότοαδιέξοδο , απότονπάτοτουπηγαδιού.
Θα
έλεγα ότι ο Τηλέμαχος ένιωθε σαν ένα μικρό και ντροπαλό παιδάκι, που όλοι
τον κορόιδευαν και προσπαθούσαν να του πάρουν όλα του τα παιχνίδια. Να
υπήρχαν γύρω του ομάδες από πιτσιρίκια και να μην του έκανε κανένας
παρέα. Αυτό που έλειπε από τον Τηλέμαχο ήταν κάποιος να πήγαινε κοντά του
και να του μιλούσε. Να τον έπαιρνε μαζί του, να κάναν παρέα και να τον
βοηθούσε εκεί που εκείνος νόμιζε ότι χρειαζόταν. Μια τέτοια βοήθεια είχε
και στην πραγματικότητα, και αυτή ήταν η Αθηνά. Σήμερα είναι λίγοι και
καλοί που κάθονται δίπλα σου στις δύσκολες στιγμές και σε βοηθούν. Αυτοί
που σου δίνουν το σκοινί, για να σκαρφαλώσεις το πηγάδι.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΙΤΑ
Α3
Αυτό συμβαίνει συχνά στην πραγματική ζωή, διότι όλοι νιώθουμε το ίδιο
με τον Τηλέμαχο, όταν μας λείπει πολύ κάποιος. Βυθιζόμαστε σ' ένα βαθύ
πηγάδι.
Το
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών "Δημιουργική Γραφή" του Πανεπιστημίου
Δυτικής Μακεδονίας και οι ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ προκηρύσσουν τον Α'
Διαγωνισμό Δημιουργιής Γραφής για μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου.
Η πρόσκληση για τον Διαγωνισμό απευθύνεται:
Α. σε μαθητές που επιθυμούν να συμμετέχουν με ατομικό έργο
Β. σε τάξεις και ομάδες μαθητών (από Προγράμματα Καινοτόμων Δράσεων, Βιωματικές Δράσεις, Project, Λέσχες ανάγνωσης, ποικίλες δραστηριότητες) που συμμετέχουν με συλλογικό έργο.
Διάρκεια Διαγωνισμού
Ως ημερομηνία έναρξης του Διαγωνισμού ορίζεται η 1η Δεκεμβρίου 2014 και ως ημερομηνία λήξης η 15η Φεβρουαρίου 2014 (για όσους αποστείλουν μέσω ταχυδρομείου, λαμβάνεται ως αποδεικτικό στοιχείο η σφραγίδα του Ταχυδρομείου). Κάθε συμμετοχή που θα σταλεί εκτός των συγκεκριμένων χρονικών πλαισίων θα θεωρείται εκπρόθεσμη και δεν θα γίνεται αποδεκτή.
Το θέμα του Διαγωνισμού
Το θέμα του διαγωνισμού αφορά τη διαφορετικότητα–φυλετική, θρησκευτική, εθνική, κοινωνική, πολιτική, ιδεολογική, γλωσσική και κάθε άλλη- όπως αυτή εκδηλώνεται και βιώνεται τόσο στο σχολικό όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον, όχι μόνο ως προσωπικό συναίσθημα, αλλά και ως αποτυπωμένη συμπεριφορά.
Η Υποβολή των κειμένων
Α. Για την ατομική συμμετοχή
Οι υποψήφιοι μπορούν να συμμετέχουν με ένα μόνο ποίημα έκτασης μέχρι 200 λέξεις ή ένα μόνο διήγημα μέχρι 600 λέξεις, που να μην έχει δημοσιευθεί σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή.
Β. Για την ομαδική συμμετοχή
Οι υποψήφιες ομάδες θα ασχοληθούν με το ίδιο θέμα (τη διαφορετικότητα) και θα μπορούν να συμμετέχουν με
-ένα κομικογράφημα (comic) έκτασης 6 σελίδων (που να περιέχει συνολικά από 6 έως36 εικόνες) ή
-ένα βίντεο έως 5 λεπτών με διαλογικό κείμενο ή
-ένα ελληνόγλωσσο ή ξενόγλωσσο τραγούδι διάρκειας μέχρι 5 λεπτών (μουσική και στίχοι της μαθητικής ομάδας)
Οι
υποψήφιες ομάδες μπορούν να διαγωνιστούν σε περισσότερες της μίας από
τις παραπάνω κατηγορίες (μέγιστος αριθμός συμμετοχών 3).
Βραβεία Διαγωνισμού
Θα δοθούν βραβεία και έπαινοι στους νικητές και στα σχολεία, καθώς και βεβαιώσεις στις σχολικές μονάδες, στους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές που λαμβάνουν μέρος.
Τα αποτελέσματα του Διαγωνισμού θα ανακοινωθούν στην ιστοσελίδα του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στα τέλη Μαρτίου του 2015. (http://dim-grafi.uowm.gr)
H τελετή απονομής των βραβείων και των επαίνων θα πραγματοποιηθεί σε ειδική εκδήλωση ανοιχτή στο κοινό στον χώρο των Εκδόσεων Γαβριηλίδης, Αγίας Ειρήνης 17, Μοναστηράκι, Αθήνα. Η ημερομηνία της τελετής θα ανακοινωθεί τον Μάιο του 2015.
Οι ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ θα εκδώσουν τα έργα που διακρίθηκαν στην κατηγορία ποιήματος και διηγήματος σε συλλογικό τόμο, 2 αντίτυπα του οποίου θα δοθούν δωρεάν σε καθέναν από τους συμμετέχοντες στον τόμο. Τα έσοδα από τις πωλήσεις των βιβλίων θα διατεθούν στο ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ.
Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας θα αναρτήσει στην ιστοσελίδα του (http://dim-grafi.uowm.gr) όλα τα έργα που διακρίθηκαν στις κατηγορίες του κομικογραφήματος (comic), του βίντεο και του τραγουδιού.
Όροι του Διαγωνισμού
Θα διακριθούν από τις ατομικές συμμετοχές πενήντα ποιήματα και τριάντα διηγήματα και από τις ομαδικές συμμετοχές πέντε έργα από κάθε κατηγορία.
Η τελική απόφαση της Κριτικής Επιτροπής δεν επιδέχεται αμφισβήτηση και είναι οριστική. Σε όλους τους συμμετέχοντες θα απονεμηθεί αναμνηστικό δίπλωμα.
Οι διοργανωτές διατηρούν το δικαίωμα να μεταβάλουν τις ημερομηνίες του Διαγωνισμού.
Η συμμετοχή στο Διαγωνισμό προϋποθέτει και συνεπάγεται την πλήρη και ανεπιφύλακτη αποδοχή του συνόλου των παραπάνω όρων.
.jpg)
