Μεσοπέλαγα

"Ελιά στο πέλαγος η χαρά, Ελιά στο πέλαγος η αγάπη"

 

"Στην άκρη άκρη των λέξεων, στην αρχή ή στο τέλος μιας ιστορίας, είναι ένα μικρό σπιτάκι ολομόναχο.

 

Εκεί μένει ο ποιητής των παραμυθιών.

 

Αυτός που παίρνει τις αλήθειες και τους βάζει ρούχα παραμυθένια"

 

"Αυτό το βιβλίο είναι ένα στρώμα από λέξεις που σαν μαγικό χαλί μάς ταξιδεύει.

 

Μια συλλογή ιστοριών για το μοίρασμα, τη δύναμη να αλλάζεις, την παρηγοριά που προσφέρουν οι τρυφερές αναμνήσεις"

 

Προσευχή στον Ποταμοθεό

 

Ο Οδυσσέας μόλις έχει φύγει από την Ωγυγία και την Καλυψώ. Οδεύει προς την πατρίδα. Ο πλους περνά μέσα από τη δοκιμασία, προτού του χαριστεί ο νόστος. Όπως ακριβώς και στο παραμύθι. Βρίσκεται στο έλεος του Ποσειδώνα. Σχοινοβατεί απάνω στα κύματα. Παλεύει μονάχος. «Η περήφανη ψυχή του, όπως την περιγράφει ο Όμηρος, πολέμησε μέχρι τέλους. Και είναι πολύ σημαντικό», γράφει η Τριανταφυλλιά, «να πολεμά η ψυχή, όχι μόνο το μυαλό, γιατί το μυαλό μπορεί να εγκαταλείψει τη μάχη, αντίθετα η καρδιά ποτέ». Μιλά μόνος. «Μιλά μόνος, γιατί δεν ήξερε τι να κάνει, γιατί ένιωθε κάτι να σπάει μέσα στην καρδιά του σα να χάνει το άλλο του μισό» λέει ο Αλέξανδρος. «Δεν μπορεί να ανοίξει την καρδιά του παρά μόνο στη μοναξιά του», σημειώνει η Ερμιόνη. 

 

Αγνοεί την παρουσία της Αθηνάς που υπάρχει. Η στεριά μπροστά του. Μια στεριά βραχώδης. Έτοιμη να τον ξεσκίσει προτού τη φτάσει. Σε μια αποφασιστική στιγμή κατά τον Bresson, βλέπει τον ποταμό και την εκβολή του. Αναγνωρίζει το δρόμο μέσα από αυτόν. Προσεύχεται γονυκλινής μέσα στη θάλασσα. Να τον αφήσει ο ποτάμιος θεός να εισέλθει στην εκβολή του. Να τον σώσει. Ο τόπος λειτουργεί ως δέντρο, η εκβολή ως φωλιά-κουφάλα, όπου ο ναυαγός μπορεί να σωθεί. Η προσευχή εισακούεται. Ο ποταμός τον δέχεται. Ο Οδυσσέας σώζεται. Ήδη ο νόστος συντελείται. Γι’ αυτόν τον άνθρωπο που «η Ιθάκη ήταν μάνα, πατέρας, γυναίκα, παιδί και σπίτι», όπως λέει ο Τηλέμαχος. «Τόπος σου», γράφει ο Δημήτρης, «είναι εκεί που σου ανήκει κάθε πέτρα και εκεί που νιώθεις κάθε λεπτομέρεια της πατρίδας σου μέρος του δικού σου εαυτού». «Πατρίδα», γράφει η Τριανταφυλλιά, «είναι το χώμα που όταν φύγεις κάπου και επιστρέψεις, θα ακουμπήσεις το έδαφος να το φιλήσεις. Αυτό είναι πατρίδα». «Νόστος» γράφει η Αθηνά «είναι κάτι που αργεί να έρθει και το λαχταράς τόσο πολύ».

 

Ο Όμηρος λένε πως ήταν τυφλός. Δεν ξέρει κανείς αν ήταν πράγματι. Οι τόποι του, ο ποταμός-θεός, η εκβολή του ίσως και να υπάρχουν. Ίσως και να τους αναγνωρίσει κανείς περπατώντας τη νήσο του. Ένας τόπος ιερός και την ίδια ώρα βραχώδης, με βράχια στο χρώμα της δύσης και του αίματος, ένας ποταμός από τότε, μια εκβολή έως και σήμερα, ένας κόλπος καταφύγιο μέσα στο γύρω απρόσιτο, μια θάλασσα που γαλήνεψε άξαφνα, ένας ναυαγός που επιβίωσε, μια προσευχή σε μια Αγία, ίσως και να είναι κάτι περισσότερο από μια απλή υπόθεση. Ο κόλπος της Αγίας Μαρκέλλας και η εκβολή του ποταμού της, το βραχώδες τείχος γύρω της, θα μπορούσε -παράτολμα ίσως, αλλά χωρίς να έχει καμία σημασία- να τα ταυτίσει κανείς με τον ομηρικό τόπο του ποτάμιου θεού, τόπο ικεσίας και σωτηρίας του ναυαγού στα ενδότερα μιας εκβολής-φωλιάς. Αλλα ποιος ξέρει; 

 

Τα παιδιά της Α’ Γυμνασίου συναντούν τον ποταμοθεό, τον ίδιο τον Οδυσσέα, την προσευχή του. Ακόμα και μέσα από την άχαρη σύμβαση της εξεταστικής περιόδου, υπερβαίνουν τις προαγωγικές εξετάσεις και γράφουν με την ψυχή τους. Αιφνιδιάζουν για μια ακόμα φορά, δίνοντας τη βαθύτερη ερμηνεία του συγκεκριμένου τόπου που είναι η έννοια του "ιερού". Αν ο ποταμός ήταν δέντρο, τότε η εκβολή του θα ήταν μια κουφάλα, ο τόπος εκείνος όπου σώζεσαι, λέγαμε. Όμως αυτά, με τρόπο συγκινητικό, αναγνωρίζουν μια άλλου είδους ιερότητα που δεν μπορεί παρά να καθηλώνει. 

 

Από ανάγκη και μόνο να μαθητεύσει κανείς στη δική τους αγνότητα και ευθυβολία, μοιράζεται κανείς τα λόγια τους.

 

"Eπάκουσε, όποιος κι αν είσαι, ποταμέ βασιλικέ μου.
Προσπέφτω, χίλιες φορές παρακαλώ σε, γλίτωσέ με
από την απειλή του ποσειδώνιου πελάγου […] 

Ένας που έπαθε πολλά κι εγώ, τώρα στα γόνατά σου πέφτω,
ποταμέ μου, ζητώ να μ' ελεήσεις, βασιλιά μου.
Iκέτης σου είμαι, και το ομολογώ.
Ευχήθηκε κι ευθύς ο ποταμός ανέκοψε το ρέμα, 
σταμάτησε το κύμα, μπροστά του τα νερά γαλήνεψε,
τον πήρε και τον έσωσε στις εκβολές του"

ΟΜΗΡΟΣ

 

 

Με λυγισμένη την καρδιά ο Οδυσσέας ζητάει από τον θεό ποταμό να τον ευσπλαχνιστεί και να τον αφήσει να μπει στις εκβολές του, προσεύχεται σαν να είναι ένα δέντρο, να πιαστεί από τα κλαδιά του και να σωθεί

 

ΣΤΕΛΙΟΣ

 

Ο συγκεκριμένος τόπος για τον ναυαγό είναι ένας τόπος προστασίας και καταφυγής. Νιώθει ασφάλεια δίπλα από τον ποταμό, καθώς προσεύχεται. Όπως είναι για εμάς η Εκκλησία

 

ΕΡΜΙΟΝΗ

 

Ο τόπος για τον Οδυσσέα είναι ιερός, ευλογημένος, αγαπητός. Ο τόπος είναι μια ελπίδα να σωθεί γι’ αυτό και ο Οδυσσέας πέφτει στα γόνατα, ικετεύοντας τον ποταμό θεό

 

ΑΓΓΕΛΟΣ

 

Ο τόπος για τον Οδυσσέα ήταν σαν ιερό

 

ΓΙΩΡΓΟΣ

 

Σαν ένα πηγάδι σωτηρίας όπου ο Οδυσσέας πρέπει να μπει μέσα για να σωθεί και το παρακαλάει, για να σταματήσει το κύμα του θανάτου, σαν ένας τοίχος προστασίας, γιατί οι ποταμοί ήταν θεότητες εκείνον τον καιρό και ο Οδυσσέας έπρεπε να ικετέψει βασανισμένος όπως ήταν, τα νερά του ποταμού για να σταματήσουν τη μεγάλη τρικυμία

 

ΧΡΗΣΤΟΣ

 

Ο Οδυσσέας βλέπει την εκβολή του ποταμού σαν τη σωτηρία του, σαν τη λύτρωσή του, σαν την ασφάλειά του

 

ΤΑΣΟΣ

 

Ο Οδυσσέας βρίσκει αγαλλίαση στον μέρος που είναι. Στον ποταμό. Τώρα βρίσκει τρόπο να σωθεί. Είναι μια κουφάλα δέντρου που θέλει να χωθεί εκεί μέσα. Ο ποταμός είναι ένα ιερό μέρος γι’ αυτόν 

 

ΧΑΡΟΥΛΑ

 

Ο Οδυσσέας παρακάλεσε τον Θεό ποταμό λυπητερά σα να κρέμεται από μια κλωστή, ο Θεός τον λυπήθηκε και τον έσωσε

 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

 

Για τον ναυαγό ο συγκεκριμένος τόπος λειτουργεί σαν έναν ποταμό που του ζητάς τα πάντα και αυτός σου τα δίνει

 

ΝΤΑΝΙΕΛΑ

 

Δυο μερόνυχτα ο Οδυσσέας στη θάλασσας πολεμούσε. Ζητούσε έλεος μέσα από τα τόσα βάσανά του. Αντίπαλός του τα άγρια νερά, για βοήθεια η πίστη. Όταν ξαφνικά αντίκρυσε τον ποταμό, ένας κόμπος λύθηκε από την ψυχή του. Προσευχόταν η πύλη του ποταμού να ανοίξει και να πατήσει χώμα γης που τόσο λαχταρούσε

 

ΒΑΣΙΛΙΚΗ

 

Ο συγκεκριμένος τόπος για τον Οδυσσέας λειτουργεί ως ελπίδα, την ελπίδα να ξεφύγει από τον Ποσειδώνα, την οργή του, σαν πρόβατο από τα δόντια του λύκου, να τρέξει στον βοσκό

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ

 

Ο τόπος λειτουργεί σαν προσευχή

 

ΘΟΔΩΡΗΣ

 

Ο ποταμός για τον ναυαγό είναι τόπος προσευχής

 

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

 

Σα λύτρωση για τον πολύπαθο Οδυσσέα

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ

 

Ως απάνεμο λιμάνι που σώζει τον Οδυσσέα σε αντίθεση με το πέλαγος που τον βασανίζει

 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

 

Ως ένα καταφύγιο ή ένα σπίτι όπου εκεί θα σωθείς και θα είσαι προστατευμένος

 

ΧΡΗΣΤΟΣ

 

Ο ποταμός αφού ο Οδυσσέας είναι ικέτης κατά κάποιο περίεργο λόγο λειτουργεί ως ναός. Θα μπορούσα να δικαιολογήσει την προσευχή του Οδυσσέα ως προσευχή για τη ζωή. Αν δεν υπήρχε ο θεός, ο Οδυσσέας δε θα γύριζε ποτέ στην πατρίδα του

 

ΜΑΡΚΟΣ

 

Σαν ένα ιερό εφόσον η ευχή του πραγματοποιείται

 

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

 

Γι’ αυτόν η εκβολή είναι μια σανίδα σωτηρίας, η διέξοδος στο δρόμο του θανάτου

 

ΓΙΩΡΓΟΣ

 

Σαν μια πόρτα για να ξεφύγει

 

ΕΙΡΗΝΗ

 

Σαν ένας σημερινός ναός

 

ΒΑΣΙΛΗΣ

 

Σαν το μονοπάτι της σωτηρίας του

 

ΕΛΕΝΗ

 

Ως η μοναδική του ευκαιρία ή ελπίδα για να γλιτώσει από αυτήν την τρομερή τρικυμία. Είναι όπως όταν γίνεται σεισμός που κουνιούνται τα δέντρα, όμως μέσα στην κουφάλα τους τα ζώα μπορούν να βρουν σωτηρία, γιατί εκεί είναι ένα ασφαλές μέρος

 

ΒΑΣΩ

 

Για έναν ναυαγό η εκβολή θεωρείται σαν έξοδος από κάτι

 

ΜΑΡΙΑ

 

Ναοί στο σχήμα τ' ουρανού

Ο ουρανός στην αρχαία Ελλάδα. Το βίντεο παρουσιάζει την εξαιρετική εργασία του φωτογράφου Λουκά Χαψή ο οποίος επισκέφτηκε 14 αρχαιολογικούς χώρους, από την Ολυμπία ως τη Δήλο και από το Δίον ως την Κνωσό.
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν τον έναστρο νυχτερινό ουρανό που απλώνεται πάνω από 14 αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας.

Ἔτσι ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀθήνα

 

Η αρχαία Αθήνα και οι συνθήκες που οδήγησαν σε αυτήν την καμπή της ιστορίας:

Η αρχαία Ελληνική κατοικία χωριζόταν στο ιδιωτικό και το επίσημο μέρος σύμφωνα με τον Βιτρούβιο. Το επίσημο τμήμα του σπιτιού ονομάζονταν ανδρωνίτης και το ιδιωτικό γυναικωνίτης, χωρίς να χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τις γυναίκες, αλλά αποτελώντας ένα χώρο όπου όλη η οικογένεια περνούσε την ημέρα της. Μια αναπαράσταση βοηθά πάντα στην κατανόηση:

 Ένας περίπατος στην αρχαία Αθήνα και η ζωή στο τότε μέσα από τα μάτια της Ξανθίππης:

Σκηνές από ένα γυναικωνίτη:

 Oι αρχαίοι Έλληνες είχαν τριών ειδών μουσικά όργανα: εντατά, εμπνευστά και κρουστά (έγχορδα, πνευστά και κρουστά). Από τα πιο διαδεδομένα έγχορδα ήταν η λύρα και η κιθάρα (άσχετα προς τα ομώνυμα σύγχρονα). Έχουν σωθεί ονόματα και άλλων οργάνων, αλλά όχι και συγκεκριμένες πληροφορίες για το καθένα: βάρβιτος, μάγαδις, επιγώνιον, τρίγωνον, ψαλτήριον, σαμβύκη, άρπα, πηκτίς, νάβλα, φόρμιγγες κ.ά. Από τα πνευστά, πιο διαδομένοι ήταν οι διάφοροι τύποι αυλών. Ένα πνευστό, ο υδρηλός αυλός ή ύδραυλις, τελειοποιήθηκε αργότερα στο Βυζάντιο και στη Δύση, για να εξελιχτεί τελικά στο γνωστό εκκλησιαστικό όργανο. Τα κρουστά είχαν μικρότερη ποικιλία: αναφέρονται τα τύμπανα, τα κρόταλα, τα κύμβαλα και τα σείστρα. 

Όλα τα μουσικά όργανα των αρχαίων διατηρήθηκαν με την παλιά ονομασία τους στην πρώτη βυζαντινή εποχή. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας πολλά από τα όργανα αυτά συναντιούνται με τις τουρκικές ονομασίες τους: τσιβούρι, σιαρκί (τύπος μεγάλου ταμπουρά), ριμπάπι (μονόχορδο), κεμάν (βιολί), ικισελί (ταμπουράς ή μπουζούκι με δύο χορδές), μπαγλαμάς, μπουζούκι κ.ά.

 

Ένα εργαστήρι αιώνων

"Εργαστήρι αιώνων"

Ο Αντώνης ξεκινά να φτιάξει τη νέα του ξύλινη βάρκα. Είναι από τους τελευταίους που γνωρίζουν την τέχνη αυτή. Ζει από το ψάρεμα στις λίμνες της Πρέσπας. Στην ίδια περιοχή η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών μελετά εδώ και πολλά χρόνια τα ψάρια της περιοχής.

Το ντοκιμαντέρ "Εργαστήρι αιώνων" μας μεταφέρει στο μαγικό κόσμο των λιμνών των Πρεσπών. Ένα ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Βαγγέλη Ευθυμίου για τα ψάρια και τους αλιείς των Πρεσπών.

Από την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών καταβάλλεται μια μεγάλη προσπάθεια, κυρίως τηλεοπτική, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούμε όλοι.

Ως "πραγματικούς εισβολείς" χαρακτηρίζει η Τούλα Χριστιανοπούλου, μία από τις λίγες γυναίκες που ψαρεύουν επαγγελματικά στις Πρέσπες, τα ξενικά είδη που έχουν εισβάλει στις λίμνες των Πρεσπών. Η πρωταγωνίστρια του τηλεοπτικού σποτ επισημαίνει τις επιπτώσεις τους στα ντόπια και μοναδικά στον κόσμο ψάρια της Πρέσπας.

Τα ξενικά είδη αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη διατήρηση των ενδημικών ψαριών της Πρέσπας, καθώς τρέφονται με τα αυγά και το γόνο των ντόπιων ψαριών.

"Μια φορά κι έναν καιρό οι ψαράδες στην Πρέσπα"

Οι Λαγγόνες (Phalacrocorax pygmeus) φωλιάζουν σε μικτές αποικίες μαζί με ερωδιόμορφα υδρόβια είδη ορνιθοπανίδας (κυρίως: Ardea cinerea, Ardea purpurea, Egretta alba, Egretta garzetta, Ardeola ralloides). Η φωλεοποίηση πραγματοποιείται μέσα σε πυκνούς καλαμιώνες, όπου η απευθείας παρατήρηση αριθμών φωλιών καθίσταται αδύνατη. Για το λόγο αυτό, χρησιμοποιείται από την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών η μέθοδος «Άφιξη -- Αναχώρηση», η οποία περιλαμβάνει την εκτίμηση του μεγέθους των αποικιών δια μέσου της καταγραφής των πτήσεων προς και από την αποικία αναπαραγωγής συγκεκριμένη ώρα της ημέρας.

Περισσότερα: www.spp.gr (http://bit.ly/LBc8Q2)

"Είναι μια θάλασσα κι οι Πρέσπες"

Αρχείο Λέσχης Πολιτισμού Φλώρινας

Η βρύση

Σύμφωνα με μια παράδοση, η λεκάνη των Πρεσπών δημιουργήθηκε από μια βρύση, που οι κάτοικοι έπαιρναν νερό. Οι ντόπιοι ήξεραν να την κλείνουν καλά κάθε φορά που έπαιρναν νερό. Μια μέρα ήρθε στον τόπο τους μια ξένη. Πήγε να πάρει νερό και ξέχασε τη βρύση ανοιχτή. Έτσι πλημμύρησε η κοιλάδα με νερό και σχηματίστηκαν οι λίμνες. 

Το ποτάμι

Μια άλλη εκδοχή για το σχηματισμό των λιμνών, λέει πως πολύ παλιά ήταν ένα ποτάμι, που ξεκινούσε από τα βουνά της Σφήκας, νοτιοδυτικά της περιοχής και περνούσε όπου τώρα η Μικρή και η Μεγάλη λίμνη. Στο πέρασμά του μάζευε τα νερά από τα άλλα ποταμάκια και τους χείμαρρους της περιοχής και χύνονταν κοντά στον Όσιο Ναούμ (ξακουστό μοναστήρι, παραλίμνιο της λίμνης Αχρίδας). Κάποτε η δίοδος αυτή έκλεισε. Τα νερά, συγκεντρώνονταν και σιγά σιγά δημιούργησαν πρώτα τη μεγάλη λίμνη και μετά τη μικρή. Φυσικά το άπλωμα του νερού σκέπασε πόλεις και χωριά. Λένε ότι το 1940 ακόμα, βλέπανε τα γεφύρια του ποταμού αυτού στον Άγιο Αχίλλειο.

Τα νούφαρα

Σύμφωνα με μια άλλη παλιά ιστορία,  μια αρχαία πολιτεία  βρίσκεται βυθισμένη εδώ και αιώνες κάτω από τα νερά της λίμνης. Ένα πριγκιπόπουλο  αγάπησε κάποτε μια νεράιδα. Θαμπώθηκε από την ομορφιά της σαν την είδε να λούζεται μια μέρα και της ζήτησε να γίνει γυναίκα του.

-Αν δεχτώ, θα φέρω συμφορά και κακό μεγάλο στο βασίλειο σου είπε η νεράιδα. Μα το πριγκιπόπουλο επέμενε μέχρι που την έπεισε κι αυτήν και το βασιλιά πατέρα του. Ξεκίνησαν λοιπόν οι γάμοι με κάθε μεγαλοπρέπεια. Στολίστηκε η πολιτεία κι ολόκληρος ο νεραϊδόκοσμος. Ντύθηκαν τα ξωτικά με υφάσματα αραχνοΰφαντα, με κοσμήματα κρυστάλλινα, και άρχισαν να τραγουδούν τα πιο απόκοσμα τραγούδια για χατίρι της αγαπημένης τους αδερφής. Μα εκεί που το γλέντι είχε ανάψει και χαιρόταν ο κόσμος όλος, ο ουρανός σκοτείνιασε.

Αρχείο Λέσχης Πολιτισμού Φλώρινας

Αστραπές και κεραυνοί άρχισαν να τον αυλακώνουν απ’ άκρη σ’ άκρη και μια τρομερή μπόρα ξέσπασε από το πουθενά. Έβρεχε κι έβρεχε χωρίς σταματημό, μέχρι που τα νερά πνίξανε και σπίτια και ανθρώπους. Χάθηκε για πάντα η αρχαία πολιτεία.

Και τα νούφαρα που φυτρώνουν κάθε καλοκαίρι στην επιφάνεια της λίμνης, άσπρα και κίτρινα είναι οι ψυχές των αγοριών και των κοριτσιών που χάθηκαν τη μέρα εκείνη.

 Η στάθμη των λιμνών

Υπάρχει ένας θρύλος των λιμνών που λέει, ότι με τις αλλαγές στη στάθμη τους, οι λίμνες εκφράζουν τις διαθέσεις τους.
Έτσι, κάθε φορά που φουσκώνουν, η στάθμη τους ανεβαίνει 2-3 μέτρα, η διεθνής κατάσταση ή η τοπική “τυχαίνει” να είναι εξημμένη.
Τα κράτη βρίσκονται σε αναβρασμό και ο πόλεμος μαίνεται ανάλογα με το φούσκωμα. Στους βράχους και στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας διακρίνονται καθαρά οι στάθμες του νερού στη διάρκεια του Α΄ και του Παγκοσμίου πολέμου.

πηγή: http://florina-history.blogspot.gr/2012/04/blog-post.html

"Σκοπός της ζωής μας" το "Όσο μπορείς"

Ένας ποιητής, ο Κ.Π.Καβάφης, ένα ποίημα, το "Όσο μπορείς", μια στάση ζωής, αυτής που υπαγορεύει η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ανάγκη να υπάρχεις ολόκληρος, εσύ και η μοναδικότητά σου, όχι η μάζα, η αβασάνιστη συναναστροφή που σε αφήνει κενό.

Απαγγελίες του ποιήματος στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, από τον Γ.Π.Σαββίδη και τον Μίμη Σουλιώτη: 

http://www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=82&cat=1

Μετά το "Όσο μπορείς" ακολουθεί ο "Σκοπός της ζωής μας" του Ανδρέα Εμπειρίκου. Να υπαγορεύουν και τα δυο όχι μονάχα μια ποιητική στάση, αλλά πάνω απ' όλα μια στάση ζωής. Να την ακολουθήσεις για να πας παραπέρα και όχι παρακάτω.

Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια. Yπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ' αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας. Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας και της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν των υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς μας.

Απαγγελία του ποιήματος από τον Ανδρέα Εμπειρίκο: 
 http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=221&author_id=10

Κάτω από τον ήλιο της Μακεδονίας

Κάθε φορά που ακούμε για το βασιλιά Αλέξανδρο ο νους μας πάει, στο Μεγαλέξανδρο. Όμως πριν απ εκείνον υπήρξε ένας άλλος Αλέξανδρος, ο Πρώτος, βασιλιάς της Μακεδονίας, του οποίου τρισέγγονος ήταν ο Μεγαλέξανδρος. Τη δική του ζωή διηγείται το βιβλίο αυτό της Κίρας Σίνου. 

Η Κίρα Σίνου ήρθε στην πόλη μας πριν από πολλά χρόνια, ήταν η πρώτη καλεσμένη της Α' Σκυταλοδρομίας Ανάγνωσης, που κράτησε για πέντε χρόνια. Τη θυμόμαστε ως μια εκλεκτή και ευαίσθητη ψυχή, με το χαμόγελο της προσφοράς και της αγάπης απέναντι στα παιδιά αλλά και σε όλους που είχαμε την τύχη να τη γνωρίσουμε.

 




Ο Αλέξανδρος είναι σπουδαίος αυτοκράτορας, πολυμήχανος, θαρραλέος και αποφασιστικός, αλλά όλοι γνωρίζουν μόνο το συνονόματο απόγονό του, το Μεγαλέξανδρο.
Και να πει κανείς ότι και ο Αλέξανδρος δεν πέρασε κινδύνους και περιπέτειες!
Έζησε στην πολυτάραχη εποχή των περσικών πολέμων και αντιμετώπισε με θάρρος τους Πέρσες, μεγάλωσε το μικρό τότε κρατίδιο της Μακεδονίας, έδωσε δύσκολες μάχες, πήρε μέρος σε επικίνδυνες εκστρατείες, έκανε φίλους αλλά και εχθρούς.... Έχτισε τα γερά θεμέλια όπου πάτησαν αργότερα οι ξακουστοί διάδοχοί του, υπογραμμίζοντας σε κάθε ευκαιρία την ελληνικότητά του.

Ο Πίνδαρος έγραψε ένα ποίημα προς τιμήν του, ένα μικρό εγκώμιο. Στο βιβλίο υπάρχει σε μετάφραση του Χ.Πελεκίδη:

Στον Αλέξανδρο, το γιο του Αμύντα
παιδί τολμηρό του Αμύντα
ομώνυμε των ευτυχισμένων Δαρδανιδών
ταιριάζει να υμνούνται οι καλοί κι αγαθοί
με τις ωραιότερες ωδές
γιατί αυτό μόνο εγγίζει
τις αθάνατες τιμές.
Πεθαίνουν τα ωραία έργα
όταν μένουν στη σιωπή. 

Τελειώνοντας τη στάση σε αυτό το ιστορικό μυθιστόρημα για παιδιά, θα απομονώσουμε ένα μονάχα απόσπασμα, αυτό με το οποίο και κλείνει. Γύρω από αυτόν τον πρώτο Αλέξανδρο βρέθηκαν ο Πίνδαρος και ο Ηρόδοτος και ο καθένας ξεχωριστά τον έκλεισε μέσα στο έργο του. Με αυτούς και μιλά ο Αλέξανδρος:

-Δηλαδή, γέλασε ο Αλέξανδρος, εσείς οι δύο πάτε να με κάνετε αθάνατο!
-Γιατί αθάνατο; ρώτησε ο Πίνδαρος χαμογελώντας...
-Γιατί αθάνατος θα γίνω αν δυο μεγάλοι άντρες όπως εσείς με υμνήσετε στα αθάνατα έργα σας.
-Κάνεις λάθος, Αλέξανδρες, είπε ο Ηρόδοτος, εμείς απλώς καταγράφουμε. Εκείνο που θα σε κάνει αθάνατο είναι το δικό σου έργο.
 
 

Η Kίρα Σίνου γεννήθηκε στο Ροστόφ της Ρωσίας από πατέρα Έλληνα και μητέρα Ρωσίδα. Ήρθε στην Ελλάδα εννιά χρονών χωρίς να ξέρει καθόλου ελληνικά, δεν άργησε όμως να τα μάθει τόσο καλά ώστε τα διηγηματάκια της δημοσιεύονταν τακτικά στη Διάπλαση των Παίδων. Από το ίδιο περιοδικό πήρε και το πρώτο της λογοτεχνικό βραβείο. Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, όπου πήρε το απολυτήριο της Γερμανικής Σχολής, το Proficiency του Πανεπιστημίου του Cambridge στα αγγλικά και το πτυχίο της Σχολής Ξεναγών. Εκτός από τα αγγλικά και τα γερμανικά, γνώριζε πολύ καλά τα ρωσικά και τα γαλλικά. Παρακολούθησε για τρία χρόνια μαθήματα ψυχολογίας στη XEN. Εργάστηκε ως υπάλληλος στη ΔEH, όπου η δουλειά της την έφερνε σε επαφή με παιδιά, σπουδαστές τεχνικών σχολών – πράγμα που καθόρισε τη λογοτεχνική της πορεία. Όταν παραιτήθηκε από τη ΔEH, ασχολήθηκε αρχικά με λογοτεχνικές μεταφράσεις και στη συνέχεια άρχισε να γράφει βιβλία δικά της. Αντλούσε τα θέματά της από την παλαιοντολογία και την προϊστορία, από την ιστορία και τη σύγχρονη ζωή και προσπαθούσε να δώσει στα παιδιά, μέσα από κείμενα με ενδιαφέρουσα πλοκή και πολλή δράση, στοιχεία ελεγμένα γύρω από τα θέματά της. Για τα βιβλία της, όπως και για τις μεταφράσεις της, βραβεύτηκε πολλές φορές, εδώ και στο εξωτερικό. Το όνομά της αναγράφηκε δύο φορές στον τιμητικό πίνακα της IBBY (Άντερσεν). Πήρε έπαινο του Ευρωπαϊκού Βραβείου του Πανεπιστημίου της Πάντοβα και τιμητικό δίπλωμα στη Σοβιετική Ένωση. Ήταν υποψήφια για το Βραβείο Άντερσεν το 1996. Ήταν υποψήφια για το διεθνές βραβείο εις μνήμην της Astrid Lindgren το 2006. Έκανε εκπομπές στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, ήταν μέλος σε πολλές κριτικές επιτροπές, συνεργάστηκε με διάφορα περιοδικά και ήταν τακτικό μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, της Εταιρίας Μεταφραστών Λογοτεχνίας, διαφόρων λογοτεχνικών σωματείων, καθώς και της επιτροπής για το Κρατικό Βραβείο του YΠΠO. Μετέφρασε πάνω από 100 βιβλία από τέσσερις γλώσσες και έγραψε 33 βιβλία δικά της. Έφυγε από κοντά μας ξαφνικά το Σεπτέμβριο του 2007.

Ένα μάγκας που διαρκώς επιστρέφει

 

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Ποιος είναι αυτός που μιλάει για τους καυγάδες ανάμεσα στον Λουκά και τον Βρασίδα, για το μεγάλο σπίτι με τους πολλούς υπηρέτες, για τον Βασίλη τον περιβολάρη, τον Εγγλέζο αμαξά και τον Βούλγαρο γαλατά; Πού γίνονται όλα αυτά; Και ποιος είναι ο τόπος και ο χρόνος; Η φωνή που ακούμε να μας αφηγείται αυτόν τον παράξενο και ταυτόχρονα γοητευτικό κόσμο ανήκει σε έναν σκύλο που ακούει στο πολύ επιτυχημένο όνομα «Μάγκας». Βρισκόμαστε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και όλα αυτά που διηγείται η συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα, διά στόματος του Μάγκα, διαδραματίζονται τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, τότε που στην Αίγυπτο ζούσαν αρκετές χιλιάδες Έλληνες οι οποίοι ασχολούνταν κατά κύριο λόγο με την καλλιέργεια και το εμπόριο του βαμβακιού. Η διήγηση του Μάγκα ξεκινάει πάνω από το πλοίο, όταν αυτό μεταφέρει όλη την οικογένεια από τη Σούδα της Κρήτης στο Μισίρι, την Αίγυπτο δηλαδή, ενώ ολοκληρώνεται με το επεισόδιο του ξυλοδαρμού του Βούλγαρου γαλατά από τον Βασίλη. Εδώ βρίσκεται και η καρδιά του βιβλίου, που δεν είναι άλλη από την ιστορία του Μίκη Ζέζα, μια κι αυτό το ψευδώνυμο είχε ο Παύλος Μελάς όταν βγήκε να πολεμήσει στη Μακεδονία το 1904. Ο Μάγκας λοιπόν παρακολουθεί, ακούει, βλέπει, «μιλάει». Εκτός όμως από τις ιστορίες του αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Βουλγάρων και των Τούρκων, ο Μάγκας εξιστορεί και διάφορα επεισόδια από την καθημερινή ζωή μέσα στα σπίτια και στα σοκάκια της Αλεξάνδρειας, ανάμεσα στους ντόπιους και τους Έλληνες. Και ίσως αυτό είναι το πιο γοητευτικό κομμάτι όλου του βιβλίου. 

 ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Όπως λίγο πολύ όλα τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα, έτσι κι αυτό έχει γνωρίσει μεγάλη εκδοτική επιτυχία και επανεκδίδεται συνεχώς. Κεντρικό θέμα είναι οι εθνικοί αγώνες των Ελλήνων, κάτι που το διαπιστώνει κανείς και στα υπόλοιπα έργα της Π. Δέλτα. Η τωρινή έκδοση έχει για εξώφυλλο μια μακέτα του Δημήτρη Καλοκύρην ενώ υπάρχουν και πολλές εικόνες που κάνουν την ανάγνωση ακόμη πιο ευχάριστη και ενδιαφέρουσα. Η Πηνελόπη Δέλτα αφιερώνει το βιβλίο στους εγγονούς της Απόστολο Παπαδόπουλο και Παύλο Ζάννα. Aυτός ο τελευταίος υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές στα σύγχρονα ελληνικά γράμματα, καθώς ανάμεσα στα έργα του συγκαταλέγεται και η μετάφραση στα ελληνικά ενός σπουδαίου έργου, του βιβλίου του Μαρσέλ Προυστ «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο». 

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Τρίτο παιδί του Εμμανουήλ Μπενάκη και γεννημένη το 1874 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, η Πηνελόπη Δέλτα έγραψε πολλά διηγήματα και μυθιστορήματα που προορίζονταν κυρίως για παιδιά και τα οποία είχαν για πρωταγωνιστές προσωπικότητες με ζωηρή συμμετοχή στα εθνικά θέματα και γεγονότα του καιρού της. Είχε προσωπική φιλία και αλληλογραφία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Από το 1925 όμως και στο εξής η υγεία της κλονίζεται. Τη μέρα που οι Γερμανοί κατακτητές μπήκαν στην Αθήνα, η Πηνελόπη Δέλτα αυτοχειριάσθηκε. Στην πλάκα του τάφου της χαράχθηκε η λέξη «Σιωπή». Μερικά από τα έργα της: «Για την πατρίδα», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Στα μυστικά του Βάλτου», «Τρελαντώνης» κ.ά.

Κώστας Ακρίβος

Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι και ο Σολωμός

Δυστυχισμένε μου λαέ καλέ και αγαπημένε.
Πάντα ευκολόπιστε και πάντα προδομένε.

 Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;

 Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει,
όποιος πεθαίνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.

 Η δύναμή σου πέλαγο κι η θέλησή μου βράχος.

Επάψαν τα φιλιά στη γη!
Μια χούφτα χώμα να κρατώ και να σωθώ μ’ εκείνο.
Ιδού, σεισμός και βροντισμός κι εβάστουναν ακόμα,
που ο κύκλος φθάνει ο φοβερός με τον αφρό στο στόμα
κι εσχίσθη αμέσως κι έβαλε στης μάνας τα ποδάρια
τα λίγα απομεινάρια.
Τ’ απομεινάρια ανέγγιαγα και κατατρομασμένα,
τα γόνατα και τα σπαθιά τα ματοκυλισμένα.
Πάντ’ ανοιχτά, πάντ’ άγρυπνα, τα μάτια της ψυχής μου.

Αλλ’ ήλιος, αλλ’ αόρατος αιθέρας κοσμοφόρος
παντόγυρα στον όμορφον αέρα της αντρείας,
δεν τους βαραίν’ ο πόλεμος, αλλ’ έγινε πνοή τους
δεν τους βαραίν’ ο πόλεμος κι εμπόδισμα δεν είναι
στις κορασιές να τραγουδούν και στα παιδιά να παίζουν.
Αλλ’ ήλιος, αλλ’ αόρατος αιθέρας κοσμοφόρος
κάθε φωνή κινούμενη κατά το φως μιλούσε
κι εσκόρπα τα τρισεύγενα λουλούδια της αγάπης
κι ο ουρανός καμάρωνε κι η γη χειροκροτούσε.

Γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα.

Χαρές και πλούτη κι αν χαθούν, και τα βασίλεια κι όλα, 
τίποτα δεν είναι σαν στητή, μένει η ψυχή κι ολόρθη.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ, 8 Απριλίου 1798 - 9 Φεβρουαρίου 1857