Κάτω από τον ήλιο της Μακεδονίας

Κάθε φορά που ακούμε για το βασιλιά Αλέξανδρο ο νους μας πάει, στο Μεγαλέξανδρο. Όμως πριν απ εκείνον υπήρξε ένας άλλος Αλέξανδρος, ο Πρώτος, βασιλιάς της Μακεδονίας, του οποίου τρισέγγονος ήταν ο Μεγαλέξανδρος. Τη δική του ζωή διηγείται το βιβλίο αυτό της Κίρας Σίνου. 

Η Κίρα Σίνου ήρθε στην πόλη μας πριν από πολλά χρόνια, ήταν η πρώτη καλεσμένη της Α' Σκυταλοδρομίας Ανάγνωσης, που κράτησε για πέντε χρόνια. Τη θυμόμαστε ως μια εκλεκτή και ευαίσθητη ψυχή, με το χαμόγελο της προσφοράς και της αγάπης απέναντι στα παιδιά αλλά και σε όλους που είχαμε την τύχη να τη γνωρίσουμε.

 




Ο Αλέξανδρος είναι σπουδαίος αυτοκράτορας, πολυμήχανος, θαρραλέος και αποφασιστικός, αλλά όλοι γνωρίζουν μόνο το συνονόματο απόγονό του, το Μεγαλέξανδρο.
Και να πει κανείς ότι και ο Αλέξανδρος δεν πέρασε κινδύνους και περιπέτειες!
Έζησε στην πολυτάραχη εποχή των περσικών πολέμων και αντιμετώπισε με θάρρος τους Πέρσες, μεγάλωσε το μικρό τότε κρατίδιο της Μακεδονίας, έδωσε δύσκολες μάχες, πήρε μέρος σε επικίνδυνες εκστρατείες, έκανε φίλους αλλά και εχθρούς.... Έχτισε τα γερά θεμέλια όπου πάτησαν αργότερα οι ξακουστοί διάδοχοί του, υπογραμμίζοντας σε κάθε ευκαιρία την ελληνικότητά του.

Ο Πίνδαρος έγραψε ένα ποίημα προς τιμήν του, ένα μικρό εγκώμιο. Στο βιβλίο υπάρχει σε μετάφραση του Χ.Πελεκίδη:

Στον Αλέξανδρο, το γιο του Αμύντα
παιδί τολμηρό του Αμύντα
ομώνυμε των ευτυχισμένων Δαρδανιδών
ταιριάζει να υμνούνται οι καλοί κι αγαθοί
με τις ωραιότερες ωδές
γιατί αυτό μόνο εγγίζει
τις αθάνατες τιμές.
Πεθαίνουν τα ωραία έργα
όταν μένουν στη σιωπή. 

Τελειώνοντας τη στάση σε αυτό το ιστορικό μυθιστόρημα για παιδιά, θα απομονώσουμε ένα μονάχα απόσπασμα, αυτό με το οποίο και κλείνει. Γύρω από αυτόν τον πρώτο Αλέξανδρο βρέθηκαν ο Πίνδαρος και ο Ηρόδοτος και ο καθένας ξεχωριστά τον έκλεισε μέσα στο έργο του. Με αυτούς και μιλά ο Αλέξανδρος:

-Δηλαδή, γέλασε ο Αλέξανδρος, εσείς οι δύο πάτε να με κάνετε αθάνατο!
-Γιατί αθάνατο; ρώτησε ο Πίνδαρος χαμογελώντας...
-Γιατί αθάνατος θα γίνω αν δυο μεγάλοι άντρες όπως εσείς με υμνήσετε στα αθάνατα έργα σας.
-Κάνεις λάθος, Αλέξανδρες, είπε ο Ηρόδοτος, εμείς απλώς καταγράφουμε. Εκείνο που θα σε κάνει αθάνατο είναι το δικό σου έργο.
 
 

Η Kίρα Σίνου γεννήθηκε στο Ροστόφ της Ρωσίας από πατέρα Έλληνα και μητέρα Ρωσίδα. Ήρθε στην Ελλάδα εννιά χρονών χωρίς να ξέρει καθόλου ελληνικά, δεν άργησε όμως να τα μάθει τόσο καλά ώστε τα διηγηματάκια της δημοσιεύονταν τακτικά στη Διάπλαση των Παίδων. Από το ίδιο περιοδικό πήρε και το πρώτο της λογοτεχνικό βραβείο. Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, όπου πήρε το απολυτήριο της Γερμανικής Σχολής, το Proficiency του Πανεπιστημίου του Cambridge στα αγγλικά και το πτυχίο της Σχολής Ξεναγών. Εκτός από τα αγγλικά και τα γερμανικά, γνώριζε πολύ καλά τα ρωσικά και τα γαλλικά. Παρακολούθησε για τρία χρόνια μαθήματα ψυχολογίας στη XEN. Εργάστηκε ως υπάλληλος στη ΔEH, όπου η δουλειά της την έφερνε σε επαφή με παιδιά, σπουδαστές τεχνικών σχολών – πράγμα που καθόρισε τη λογοτεχνική της πορεία. Όταν παραιτήθηκε από τη ΔEH, ασχολήθηκε αρχικά με λογοτεχνικές μεταφράσεις και στη συνέχεια άρχισε να γράφει βιβλία δικά της. Αντλούσε τα θέματά της από την παλαιοντολογία και την προϊστορία, από την ιστορία και τη σύγχρονη ζωή και προσπαθούσε να δώσει στα παιδιά, μέσα από κείμενα με ενδιαφέρουσα πλοκή και πολλή δράση, στοιχεία ελεγμένα γύρω από τα θέματά της. Για τα βιβλία της, όπως και για τις μεταφράσεις της, βραβεύτηκε πολλές φορές, εδώ και στο εξωτερικό. Το όνομά της αναγράφηκε δύο φορές στον τιμητικό πίνακα της IBBY (Άντερσεν). Πήρε έπαινο του Ευρωπαϊκού Βραβείου του Πανεπιστημίου της Πάντοβα και τιμητικό δίπλωμα στη Σοβιετική Ένωση. Ήταν υποψήφια για το Βραβείο Άντερσεν το 1996. Ήταν υποψήφια για το διεθνές βραβείο εις μνήμην της Astrid Lindgren το 2006. Έκανε εκπομπές στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, ήταν μέλος σε πολλές κριτικές επιτροπές, συνεργάστηκε με διάφορα περιοδικά και ήταν τακτικό μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, της Εταιρίας Μεταφραστών Λογοτεχνίας, διαφόρων λογοτεχνικών σωματείων, καθώς και της επιτροπής για το Κρατικό Βραβείο του YΠΠO. Μετέφρασε πάνω από 100 βιβλία από τέσσερις γλώσσες και έγραψε 33 βιβλία δικά της. Έφυγε από κοντά μας ξαφνικά το Σεπτέμβριο του 2007.

Ένα μάγκας που διαρκώς επιστρέφει

 

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Ποιος είναι αυτός που μιλάει για τους καυγάδες ανάμεσα στον Λουκά και τον Βρασίδα, για το μεγάλο σπίτι με τους πολλούς υπηρέτες, για τον Βασίλη τον περιβολάρη, τον Εγγλέζο αμαξά και τον Βούλγαρο γαλατά; Πού γίνονται όλα αυτά; Και ποιος είναι ο τόπος και ο χρόνος; Η φωνή που ακούμε να μας αφηγείται αυτόν τον παράξενο και ταυτόχρονα γοητευτικό κόσμο ανήκει σε έναν σκύλο που ακούει στο πολύ επιτυχημένο όνομα «Μάγκας». Βρισκόμαστε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και όλα αυτά που διηγείται η συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα, διά στόματος του Μάγκα, διαδραματίζονται τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, τότε που στην Αίγυπτο ζούσαν αρκετές χιλιάδες Έλληνες οι οποίοι ασχολούνταν κατά κύριο λόγο με την καλλιέργεια και το εμπόριο του βαμβακιού. Η διήγηση του Μάγκα ξεκινάει πάνω από το πλοίο, όταν αυτό μεταφέρει όλη την οικογένεια από τη Σούδα της Κρήτης στο Μισίρι, την Αίγυπτο δηλαδή, ενώ ολοκληρώνεται με το επεισόδιο του ξυλοδαρμού του Βούλγαρου γαλατά από τον Βασίλη. Εδώ βρίσκεται και η καρδιά του βιβλίου, που δεν είναι άλλη από την ιστορία του Μίκη Ζέζα, μια κι αυτό το ψευδώνυμο είχε ο Παύλος Μελάς όταν βγήκε να πολεμήσει στη Μακεδονία το 1904. Ο Μάγκας λοιπόν παρακολουθεί, ακούει, βλέπει, «μιλάει». Εκτός όμως από τις ιστορίες του αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Βουλγάρων και των Τούρκων, ο Μάγκας εξιστορεί και διάφορα επεισόδια από την καθημερινή ζωή μέσα στα σπίτια και στα σοκάκια της Αλεξάνδρειας, ανάμεσα στους ντόπιους και τους Έλληνες. Και ίσως αυτό είναι το πιο γοητευτικό κομμάτι όλου του βιβλίου. 

 ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Όπως λίγο πολύ όλα τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα, έτσι κι αυτό έχει γνωρίσει μεγάλη εκδοτική επιτυχία και επανεκδίδεται συνεχώς. Κεντρικό θέμα είναι οι εθνικοί αγώνες των Ελλήνων, κάτι που το διαπιστώνει κανείς και στα υπόλοιπα έργα της Π. Δέλτα. Η τωρινή έκδοση έχει για εξώφυλλο μια μακέτα του Δημήτρη Καλοκύρην ενώ υπάρχουν και πολλές εικόνες που κάνουν την ανάγνωση ακόμη πιο ευχάριστη και ενδιαφέρουσα. Η Πηνελόπη Δέλτα αφιερώνει το βιβλίο στους εγγονούς της Απόστολο Παπαδόπουλο και Παύλο Ζάννα. Aυτός ο τελευταίος υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές στα σύγχρονα ελληνικά γράμματα, καθώς ανάμεσα στα έργα του συγκαταλέγεται και η μετάφραση στα ελληνικά ενός σπουδαίου έργου, του βιβλίου του Μαρσέλ Προυστ «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο». 

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Τρίτο παιδί του Εμμανουήλ Μπενάκη και γεννημένη το 1874 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, η Πηνελόπη Δέλτα έγραψε πολλά διηγήματα και μυθιστορήματα που προορίζονταν κυρίως για παιδιά και τα οποία είχαν για πρωταγωνιστές προσωπικότητες με ζωηρή συμμετοχή στα εθνικά θέματα και γεγονότα του καιρού της. Είχε προσωπική φιλία και αλληλογραφία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Από το 1925 όμως και στο εξής η υγεία της κλονίζεται. Τη μέρα που οι Γερμανοί κατακτητές μπήκαν στην Αθήνα, η Πηνελόπη Δέλτα αυτοχειριάσθηκε. Στην πλάκα του τάφου της χαράχθηκε η λέξη «Σιωπή». Μερικά από τα έργα της: «Για την πατρίδα», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Στα μυστικά του Βάλτου», «Τρελαντώνης» κ.ά.

Κώστας Ακρίβος

Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι και ο Σολωμός

Δυστυχισμένε μου λαέ καλέ και αγαπημένε.
Πάντα ευκολόπιστε και πάντα προδομένε.

 Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;

 Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει,
όποιος πεθαίνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.

 Η δύναμή σου πέλαγο κι η θέλησή μου βράχος.

Επάψαν τα φιλιά στη γη!
Μια χούφτα χώμα να κρατώ και να σωθώ μ’ εκείνο.
Ιδού, σεισμός και βροντισμός κι εβάστουναν ακόμα,
που ο κύκλος φθάνει ο φοβερός με τον αφρό στο στόμα
κι εσχίσθη αμέσως κι έβαλε στης μάνας τα ποδάρια
τα λίγα απομεινάρια.
Τ’ απομεινάρια ανέγγιαγα και κατατρομασμένα,
τα γόνατα και τα σπαθιά τα ματοκυλισμένα.
Πάντ’ ανοιχτά, πάντ’ άγρυπνα, τα μάτια της ψυχής μου.

Αλλ’ ήλιος, αλλ’ αόρατος αιθέρας κοσμοφόρος
παντόγυρα στον όμορφον αέρα της αντρείας,
δεν τους βαραίν’ ο πόλεμος, αλλ’ έγινε πνοή τους
δεν τους βαραίν’ ο πόλεμος κι εμπόδισμα δεν είναι
στις κορασιές να τραγουδούν και στα παιδιά να παίζουν.
Αλλ’ ήλιος, αλλ’ αόρατος αιθέρας κοσμοφόρος
κάθε φωνή κινούμενη κατά το φως μιλούσε
κι εσκόρπα τα τρισεύγενα λουλούδια της αγάπης
κι ο ουρανός καμάρωνε κι η γη χειροκροτούσε.

Γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα.

Χαρές και πλούτη κι αν χαθούν, και τα βασίλεια κι όλα, 
τίποτα δεν είναι σαν στητή, μένει η ψυχή κι ολόρθη.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ, 8 Απριλίου 1798 - 9 Φεβρουαρίου 1857