Η Αγιά Σοφιά

Το σχέδιο της Αγιάς Σοφιάς

(Βιζύη Θράκης)

Όταν ο βασιλές στην Πόλη αποφάσισε να χτίσει την Αγιά Σοφιά, κανείς τεχνίτης δεν μπόρεσε να του παρουσιάσει σχέδιο που να του αρέσει. Και όταν μια φορά πήγε να λειτουργηθεί ο βασιλές και απόλυκε η εκκλησία, κει που έπαιρνε τ' αντίδερο από του Πατριάρχη το χέρι, έπεσε τ' αντίδερο χάμω. Σκύβει να το πάρει, δεν το βρίσκει. Όταν άξαφνα βλέπει μια μέλισσα με τ' αντίδερο στο στόμα να πετά απ' το παράθυρο. Βγάνει διαταγή, όποιος έχει μελίσσια να τα τρυγήσει, για να βρεθεί τ' αντίδερο. Και άλλος κανείς δεν το' βρε, παρ' ή ο Πρωτομάστορας, που σ' ένα κυψέλι είδε αντί για κερήθρα μια πανώρια εκκλησιά πελεκητή και στην άγια τράπεζά της το αντίδερο. Την είχε φτειασμένη η μέλισσα με τη χάρη του αντίδερου της προσφοράς. Αυτή την εκκλησία επαρουσίασε ο πρωτομάστορας στο βασιλέ, και ίδια μ' αυτή έκαμαν την Αγιά Σοφιά.

Η κολόννα της Αγιά Σοφιάς

 (Κωνσταντινούπολις)

Σε μια κολόννα της Αγιά Σοφιάς, ψηλά πολύ ψηλά, φαίνεται ως τα τώρα αίμα. Είναι σημάδι που έβαλε ο Αμιράς ο Μουχαμέτης με την απαλάμη του βουτημένη στο αίμα, όταν μπήκε στην αγιά Σοφιά και την έκαμε τζαμί. Κ' έφτασε τόσο ψηλά, γιατί πατούσε απάνου σε σωρούς κορμιά των χριστιανών, που σκότωσαν μες στην εκκλησιά οι Τούρκοι.

Η άγια Τράπεζα της Αγιά Σοφιάς

(παράδοση που υπάρχει σε όλο τον ελλαδικό χώρο)

Την ημέρα που πάρθηκε η Πόλη έβαλαν σ΄ένα καράβι την άγια Τράπεζα της αγιά Σοφιάς, να την πάει στη Φραγκιά, για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων. Εκεί όμως στη θάλασσα του Μαρμαρά άνοιξε το καράβι και η άγια τράπεζα εβούλιαξε στον πάτο. Στο μέρος εκείνο η θάλασσα είναι λάδι, όση θαλασσοταραχή και κύματα κι αν είναι γύρω. Και το γνωρίζουν το μέρος αυτό από τη γαλήνη που είναι πάντα εκεί και από την ευωδία που βγαίνει. Πολλοί μάλιστα αξιώθηκαν και να την ιδούν εις τα βάθη της θάλασσας.

Όταν θα πάρωμε πάλι την Πόλη, θα βρεθεί και η άγια Τράπεζα και θα την στήσουν στην αγιά Σοφιά, να γίνουν σ' αυτή τα εγκαίνια.

Η λειτουργία της Αναστάσεως στην αγιά Σοφιά 

(από χρονικό)

"Τούτω τω έτει (1522) έδειξε ο Θεός σημείον τοιόνδε εν τη Κωνσταντίνου πόλει, τη μεγάλη Κυριακή του Πάσχα. Το μεσονύκτιον ηγέρθησαν οι Τερβήσιδες, και υπήγαν εις την Αγίαν Σοφίαν, να σαλαβατίσουν κατά το αυτών έθος. Και ελθόντες εις τα προαύλια του ναού ήκουσαν ψαλμωδίαν, και είδον και φως μέγα εν τω ναώ, και πλησιάσαντες εύρον τας πύλας ανεωγμένας και φωνάς ψαλμωδίας, το Χριστός ανέστη. Και ακούσαντες σπουδαίως έδωσαν γνώσιν του αφεντός, όστις ήλθεν σωματικώς, και άκουσεν και είδεν εν οφθαλμοίς, κελεύσας ίνα αναβούν εις τα ανηχούμενε να σκοπεύσουν μήποτέ εστιν εξ ανθρώπων η τοιαύτη ενέργεια. Και ευθύς εξέλιπεν και το φως και η ψαλμωδία".

Ο σταυρος της Αγιά Σοφιάς

(παράδοση που υπάρχει σε όλο τον ελλαδικό χώρο)

Πέντ' έξη χρόνια προτού να γίνει το πρώτο σεφέρι εφάνη αποπάνω από το θόλο της Αγιά Σοφιάς ένας φωτεινός σταυρός. Οι Τούρκοι κατατρόμαξαν, κ' έκαμαν πολλά να τον σβήσουν, μον' δεν μπόρεσαν. Αυτό ήταν σημείο φανερό από το Θεό, πως θα γίνει πάλι δική μας η Αγιά Σοφιά.

από τις Παραδόσεις του Νικολάου Πολίτη