Προσευχή στον Ποταμοθεό

 

Ο Οδυσσέας μόλις έχει φύγει από την Ωγυγία και την Καλυψώ. Οδεύει προς την πατρίδα. Ο πλους περνά μέσα από τη δοκιμασία, προτού του χαριστεί ο νόστος. Όπως ακριβώς και στο παραμύθι. Βρίσκεται στο έλεος του Ποσειδώνα. Σχοινοβατεί απάνω στα κύματα. Παλεύει μονάχος. «Η περήφανη ψυχή του, όπως την περιγράφει ο Όμηρος, πολέμησε μέχρι τέλους. Και είναι πολύ σημαντικό», γράφει η Τριανταφυλλιά, «να πολεμά η ψυχή, όχι μόνο το μυαλό, γιατί το μυαλό μπορεί να εγκαταλείψει τη μάχη, αντίθετα η καρδιά ποτέ». Μιλά μόνος. «Μιλά μόνος, γιατί δεν ήξερε τι να κάνει, γιατί ένιωθε κάτι να σπάει μέσα στην καρδιά του σα να χάνει το άλλο του μισό» λέει ο Αλέξανδρος. «Δεν μπορεί να ανοίξει την καρδιά του παρά μόνο στη μοναξιά του», σημειώνει η Ερμιόνη. 

 

Αγνοεί την παρουσία της Αθηνάς που υπάρχει. Η στεριά μπροστά του. Μια στεριά βραχώδης. Έτοιμη να τον ξεσκίσει προτού τη φτάσει. Σε μια αποφασιστική στιγμή κατά τον Bresson, βλέπει τον ποταμό και την εκβολή του. Αναγνωρίζει το δρόμο μέσα από αυτόν. Προσεύχεται γονυκλινής μέσα στη θάλασσα. Να τον αφήσει ο ποτάμιος θεός να εισέλθει στην εκβολή του. Να τον σώσει. Ο τόπος λειτουργεί ως δέντρο, η εκβολή ως φωλιά-κουφάλα, όπου ο ναυαγός μπορεί να σωθεί. Η προσευχή εισακούεται. Ο ποταμός τον δέχεται. Ο Οδυσσέας σώζεται. Ήδη ο νόστος συντελείται. Γι’ αυτόν τον άνθρωπο που «η Ιθάκη ήταν μάνα, πατέρας, γυναίκα, παιδί και σπίτι», όπως λέει ο Τηλέμαχος. «Τόπος σου», γράφει ο Δημήτρης, «είναι εκεί που σου ανήκει κάθε πέτρα και εκεί που νιώθεις κάθε λεπτομέρεια της πατρίδας σου μέρος του δικού σου εαυτού». «Πατρίδα», γράφει η Τριανταφυλλιά, «είναι το χώμα που όταν φύγεις κάπου και επιστρέψεις, θα ακουμπήσεις το έδαφος να το φιλήσεις. Αυτό είναι πατρίδα». «Νόστος» γράφει η Αθηνά «είναι κάτι που αργεί να έρθει και το λαχταράς τόσο πολύ».

 

Ο Όμηρος λένε πως ήταν τυφλός. Δεν ξέρει κανείς αν ήταν πράγματι. Οι τόποι του, ο ποταμός-θεός, η εκβολή του ίσως και να υπάρχουν. Ίσως και να τους αναγνωρίσει κανείς περπατώντας τη νήσο του. Ένας τόπος ιερός και την ίδια ώρα βραχώδης, με βράχια στο χρώμα της δύσης και του αίματος, ένας ποταμός από τότε, μια εκβολή έως και σήμερα, ένας κόλπος καταφύγιο μέσα στο γύρω απρόσιτο, μια θάλασσα που γαλήνεψε άξαφνα, ένας ναυαγός που επιβίωσε, μια προσευχή σε μια Αγία, ίσως και να είναι κάτι περισσότερο από μια απλή υπόθεση. Ο κόλπος της Αγίας Μαρκέλλας και η εκβολή του ποταμού της, το βραχώδες τείχος γύρω της, θα μπορούσε -παράτολμα ίσως, αλλά χωρίς να έχει καμία σημασία- να τα ταυτίσει κανείς με τον ομηρικό τόπο του ποτάμιου θεού, τόπο ικεσίας και σωτηρίας του ναυαγού στα ενδότερα μιας εκβολής-φωλιάς. Αλλα ποιος ξέρει; 

 

Τα παιδιά της Α’ Γυμνασίου συναντούν τον ποταμοθεό, τον ίδιο τον Οδυσσέα, την προσευχή του. Ακόμα και μέσα από την άχαρη σύμβαση της εξεταστικής περιόδου, υπερβαίνουν τις προαγωγικές εξετάσεις και γράφουν με την ψυχή τους. Αιφνιδιάζουν για μια ακόμα φορά, δίνοντας τη βαθύτερη ερμηνεία του συγκεκριμένου τόπου που είναι η έννοια του "ιερού". Αν ο ποταμός ήταν δέντρο, τότε η εκβολή του θα ήταν μια κουφάλα, ο τόπος εκείνος όπου σώζεσαι, λέγαμε. Όμως αυτά, με τρόπο συγκινητικό, αναγνωρίζουν μια άλλου είδους ιερότητα που δεν μπορεί παρά να καθηλώνει. 

 

Από ανάγκη και μόνο να μαθητεύσει κανείς στη δική τους αγνότητα και ευθυβολία, μοιράζεται κανείς τα λόγια τους.

 

"Eπάκουσε, όποιος κι αν είσαι, ποταμέ βασιλικέ μου.
Προσπέφτω, χίλιες φορές παρακαλώ σε, γλίτωσέ με
από την απειλή του ποσειδώνιου πελάγου […] 

Ένας που έπαθε πολλά κι εγώ, τώρα στα γόνατά σου πέφτω,
ποταμέ μου, ζητώ να μ' ελεήσεις, βασιλιά μου.
Iκέτης σου είμαι, και το ομολογώ.
Ευχήθηκε κι ευθύς ο ποταμός ανέκοψε το ρέμα, 
σταμάτησε το κύμα, μπροστά του τα νερά γαλήνεψε,
τον πήρε και τον έσωσε στις εκβολές του"

ΟΜΗΡΟΣ

 

 

Με λυγισμένη την καρδιά ο Οδυσσέας ζητάει από τον θεό ποταμό να τον ευσπλαχνιστεί και να τον αφήσει να μπει στις εκβολές του, προσεύχεται σαν να είναι ένα δέντρο, να πιαστεί από τα κλαδιά του και να σωθεί

 

ΣΤΕΛΙΟΣ

 

Ο συγκεκριμένος τόπος για τον ναυαγό είναι ένας τόπος προστασίας και καταφυγής. Νιώθει ασφάλεια δίπλα από τον ποταμό, καθώς προσεύχεται. Όπως είναι για εμάς η Εκκλησία

 

ΕΡΜΙΟΝΗ

 

Ο τόπος για τον Οδυσσέα είναι ιερός, ευλογημένος, αγαπητός. Ο τόπος είναι μια ελπίδα να σωθεί γι’ αυτό και ο Οδυσσέας πέφτει στα γόνατα, ικετεύοντας τον ποταμό θεό

 

ΑΓΓΕΛΟΣ

 

Ο τόπος για τον Οδυσσέα ήταν σαν ιερό

 

ΓΙΩΡΓΟΣ

 

Σαν ένα πηγάδι σωτηρίας όπου ο Οδυσσέας πρέπει να μπει μέσα για να σωθεί και το παρακαλάει, για να σταματήσει το κύμα του θανάτου, σαν ένας τοίχος προστασίας, γιατί οι ποταμοί ήταν θεότητες εκείνον τον καιρό και ο Οδυσσέας έπρεπε να ικετέψει βασανισμένος όπως ήταν, τα νερά του ποταμού για να σταματήσουν τη μεγάλη τρικυμία

 

ΧΡΗΣΤΟΣ

 

Ο Οδυσσέας βλέπει την εκβολή του ποταμού σαν τη σωτηρία του, σαν τη λύτρωσή του, σαν την ασφάλειά του

 

ΤΑΣΟΣ

 

Ο Οδυσσέας βρίσκει αγαλλίαση στον μέρος που είναι. Στον ποταμό. Τώρα βρίσκει τρόπο να σωθεί. Είναι μια κουφάλα δέντρου που θέλει να χωθεί εκεί μέσα. Ο ποταμός είναι ένα ιερό μέρος γι’ αυτόν 

 

ΧΑΡΟΥΛΑ

 

Ο Οδυσσέας παρακάλεσε τον Θεό ποταμό λυπητερά σα να κρέμεται από μια κλωστή, ο Θεός τον λυπήθηκε και τον έσωσε

 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

 

Για τον ναυαγό ο συγκεκριμένος τόπος λειτουργεί σαν έναν ποταμό που του ζητάς τα πάντα και αυτός σου τα δίνει

 

ΝΤΑΝΙΕΛΑ

 

Δυο μερόνυχτα ο Οδυσσέας στη θάλασσας πολεμούσε. Ζητούσε έλεος μέσα από τα τόσα βάσανά του. Αντίπαλός του τα άγρια νερά, για βοήθεια η πίστη. Όταν ξαφνικά αντίκρυσε τον ποταμό, ένας κόμπος λύθηκε από την ψυχή του. Προσευχόταν η πύλη του ποταμού να ανοίξει και να πατήσει χώμα γης που τόσο λαχταρούσε

 

ΒΑΣΙΛΙΚΗ

 

Ο συγκεκριμένος τόπος για τον Οδυσσέας λειτουργεί ως ελπίδα, την ελπίδα να ξεφύγει από τον Ποσειδώνα, την οργή του, σαν πρόβατο από τα δόντια του λύκου, να τρέξει στον βοσκό

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ

 

Ο τόπος λειτουργεί σαν προσευχή

 

ΘΟΔΩΡΗΣ

 

Ο ποταμός για τον ναυαγό είναι τόπος προσευχής

 

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

 

Σα λύτρωση για τον πολύπαθο Οδυσσέα

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ

 

Ως απάνεμο λιμάνι που σώζει τον Οδυσσέα σε αντίθεση με το πέλαγος που τον βασανίζει

 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

 

Ως ένα καταφύγιο ή ένα σπίτι όπου εκεί θα σωθείς και θα είσαι προστατευμένος

 

ΧΡΗΣΤΟΣ

 

Ο ποταμός αφού ο Οδυσσέας είναι ικέτης κατά κάποιο περίεργο λόγο λειτουργεί ως ναός. Θα μπορούσα να δικαιολογήσει την προσευχή του Οδυσσέα ως προσευχή για τη ζωή. Αν δεν υπήρχε ο θεός, ο Οδυσσέας δε θα γύριζε ποτέ στην πατρίδα του

 

ΜΑΡΚΟΣ

 

Σαν ένα ιερό εφόσον η ευχή του πραγματοποιείται

 

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

 

Γι’ αυτόν η εκβολή είναι μια σανίδα σωτηρίας, η διέξοδος στο δρόμο του θανάτου

 

ΓΙΩΡΓΟΣ

 

Σαν μια πόρτα για να ξεφύγει

 

ΕΙΡΗΝΗ

 

Σαν ένας σημερινός ναός

 

ΒΑΣΙΛΗΣ

 

Σαν το μονοπάτι της σωτηρίας του

 

ΕΛΕΝΗ

 

Ως η μοναδική του ευκαιρία ή ελπίδα για να γλιτώσει από αυτήν την τρομερή τρικυμία. Είναι όπως όταν γίνεται σεισμός που κουνιούνται τα δέντρα, όμως μέσα στην κουφάλα τους τα ζώα μπορούν να βρουν σωτηρία, γιατί εκεί είναι ένα ασφαλές μέρος

 

ΒΑΣΩ

 

Για έναν ναυαγό η εκβολή θεωρείται σαν έξοδος από κάτι

 

ΜΑΡΙΑ